آموزش عذرخواهی به کودکان

در فرهنگ عمومی ما هزار و یک جمله قصار درباره اهمیت عذرخواهی و پذیرش اشتباه وجود دارد. اما هنوز عذرخواهی کردن کار دشواری است که خیلی‌ها زیر بار آن نمی‌روند. عذرخواهی چیزی فراتر از دلجویی کردن است. وقتی از کسی عذرخواهی می‌کنیم، در واقع می‌گوییم که مسئولیت اشتباهمان را پذیرفته‌ایم و سعی در جبران آن داریم. اگر عذرخواستن را از کودکی به فرزندتان آموزش دهید، فردی شجاع تر، مسئولیت پذیرتر و سازگارتر تربیت می‌کنید که در آینده روابط مسالمت‌آمیز بیشتری خواهد داشت. برای یاد دادن عذرخواهی به فرزندتان این قدم‌ها را دنبال کنید:

۱- به فرزندتان بیاموزید که هر کس ممکن است بدون آنکه بخواهد، حقوق دیگران را زیر پا بگذارد. اما در عوض می‌تواند عذرخواهی کرده و اشتباهش را جبران کند. به این ترتیب اولاً به او می‌گویید که انسان جایزالخطاست و ثانیاً، به او راه جبران و مقابله با احساس گناه و ترمیم روابطش را می‌آموزید.

۲- کلمات و عبارات عذرخواهی را به فرزندتان بیاموزید و خودتان در هنگام اشتباه استفاده کنید. مثل: ببخشید، اشتباه از من بود، متوجه شدم که ناخواسته آزارت دادم و…

۳- به کودک تأثیر اشتباهش بر دیگران را نشان دهید. مثلاً بگویید: «تو به دوستت تنه زدی و او افتاد و دستش زخم شد.» وقتی کودک تأثیر اشتباهش را ببیند، بیشتر به فکر فرو می‌رود و بیشتر برای عذرخواهی تمایل نشان می‌دهد.

۴- فرزندتان را با احساس پشیمانی آشنا کنید اما برای اینکه همیشه با احساس گناه و سرزنش خود درگیر نباشد، به او بگویید که برای برطرف شدن پشیمانی‌اش باید از طرف مقابل بپرسد چطور می‌تواند جبران کند.

۵- اجاز ندهید اشتباهاتش را توجیه کند. وقتی می‌گوید: «من دوستم رو کتک زدم چون وسیله منو بی‌اجازه برداشته بود»، بگویید هم تو اشتباه کردی و هم او. تو به خاطر اشتباه خودت عذرخواهی کن و به دوستت بگو دیگر اشتباهش را تکرار نکند.

۶- کودک را تنبیه نکنید. در بسیاری از موارد عذرخواهی کودک برای فرار از تنبیه است نه پشیمانی واقعی یا دلجویی از دیگران. به جای آن، در پاسخ به عذرخواهی کودکتان او را ببخشید و وقتی از کسی بدرستی عذرخواهی کرد، او را تشویق کنید.

۷- به فرزندتان بیاموزید تنها وقتی عذرخواهی او درست است که دیگر اشتباهش را تکرار نکند و عذرخواهی او را به شرط تکرار نشدن اشتباهش بپذیرید.

۸- به فرزندتان بیاموزید که عذرخواهی فقط وقتی کامل می‌شود که خسارت یا اشتباه جبران شود. برای جبران باید وضعیت را به حد قبل اصلاح کند. مثلاً رابطه بهم خورده‌اش با همکلاسی را درست کند یا مشابه وسیله‌ای را که خراب کرده، در صورت امکان تهیه و به دوستش برگرداند.

منبع: مجلۀ ایران بانو