قالی نائین، سوغاتی به گستره جهان
قالی نائین جزو محصولات گردشگری و سوغات‌هایی است که از روزگاران دور تاکنون آوازه جهانی داشته است. تاریخچه این صنعت به سال‌های دور می‌رسد. از آن سال‌ها تاکنون زنان و دختران نائینی پشت دارهای قالی می‌نشستند و با ظرافت و دقت زیباترین طرح‌ها را تولید می‌کردند.
به‌طوری که بسیاری از اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها افتخار می‌کنند که خانه‌های خود را با قالی نائین مفروش کنند. استعداد مردم نائین و کوشش طراحان قالی این منطقه از جمله مرحوم رهنما باعث شد تا از گذشته‌های دور فرش نائین با قالی‌های اصفهان، کاشان و نمونه‌های خارجی قابل رقابت باشد و حتی از آنها معروف‌تر و مرغوب‌تر شود. به‌طوری که در کتاب قالی ایران در مورد پیشرفت فرش نائین آمده است: «همچنان‌که فرش کرمان پس از کسادی بازار شال رونق گرفت فرش نائین نیز هنگامی با اقبال روبه‌رو شد که پارچه ظریف عبا رونق خود را از دست داد…»
الیاف پشم نائین، ظریف‌تر و نرم‌تر از پشمی است که معمولا در دیگر نقاط فلات ایران به‌دست می‌آید. از آنجا که زنان نائین از این پشم کلاف‌های نازک و یکنواختی تهیه می‌کنند، رنگ‌هایی که به کار می‌برند بسیار عالی و بی‌نظیر است. امروزه فرش نائین با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع کماکان شهرت خود را حفظ کرده است. بسیاری از کارشناسان دلیل شهرت فرش نائین را ثابت بودن رنگ، زیبایی، نقشه و طول قدمت بافت می‌دانند. رنگ‌هایی که در قالی نائین به کار می‌رود بیشتر لاکی، سبز، یشمی، نارنجی، قهوه‌ای، عنابی، خاکی، کرمی، آبی، لاجوردی و فیلی است. در حال حاضر قالی در اقتصاد شهر نائین کاملا موثر است و تجارت قالی و دیگر امور مربوط به این صنعت از مشاغل اساسی مردم نائین به شمار می‌رود.
فرش نائین در نقاط مختلف جهان از توفیق و شهرت بسیاری برخوردار شده است و این از همت زنان این منطقه نشات گرفته است. این‌که در ایران مناطقی وجود دارند که به دلیل تسلط و تکنیک بالای فرش‌بافی قادر به بافت هر نوع فرش هستند شکی نیست، ولی به این امر باید اذعان کرد که در ایران نقاط معدودی باقی مانده است که دارای فرشی با هویت مشخص، بر حسب سابقه و موقعیت محلی و بومی باشد. یکی از آن نقاط بی‌تردید شهرستان نائین است. تولیدکنندگان نائینی این روزها چندان تمایلی به بافت قالی ندارند. به دلیل بالا بودن هزینه تولید در نائین تولیدکنندگان نائینی این روزها کمتر قالی می‌بافند. در نتیجه رونق این صنعت در شهر کم‌رنگ‌تر شده است. اگر در گذشته کل شهر نائین را مغازه‌های مخلف فروش قالی و لوازم اولیه آن از جمله نخ و رنگ و دار قالی تشکیل می‌داد، اکنون تعداد سوپرمارکت‌ها از این مغازه‌ها بیشتر شده است. از طرف دیگر به دلیل محدودیت رنگ قالی نائین، بافت آن نیاز به دقت زیادی دارد که از عهده هر کسی برنمی‌آید. از طرف دیگر مشکلات قالی‌بافان خصوصا زنان و دختران جوان هم باید در نظر گرفته شود. در گذشته به دلایل فرهنگی و اقتصادی، شاید می‌شد با دستمزد کم دختران و زنان را وادار به قالی‌بافی کرد اما اکنون باید دستمزد‌ها را بالا برد، ولی گویا این امر صرفه اقتصادی ندارد.
همه این امور باعث از رونق افتادن قالی‌بافی شده است. برای همین می‌بایست آن را به‌عنوان صنایع دستی و سوغات گردشگری به جهانیان و گردشگران داخلی و خارجی معرفی کرد تا در آینده نزدیک دوباره رونق گذشته را به آن برگرداند. شرایط جغرافیایی منطقه نائین شامل آب و هوا، میزان رطوبت موجود در هوا، ترکیب شیمیایی آب و حتی پوشش گیاهی و جانوری منطقه، سبب ایجاد کیفیت خاصی در قالی نائین شده که دستیابی به این کیفیت در دیگر مناطق جغرافیایی با توجه این شرایط فوق‌الذکر بعید به نظر می‌رسد. از این روست که قالی نائینی به یک نوع استثنا در کل کشور تبدیل شده است.
به نظر می‌رسد اگر تبلیغات خوبی برای قالی نائینی به‌عنوان یک سوغات زیبای ایران و استان اصفهان صورت بگیرد، می‌توان بین عرضه و تقاضای این کالا توازن ایجاد کرده و مشکلات فعلی را حل کرد. اگر این قالی به تمام گردشگران خارجی معرفی شود، مطمئنا دیگر نباید به دلیل از دست دادن بازارهای آن هراسناک شد. زمانی که رغبت و تمایل خریداران محصول افزایش یابد، تولید آن به صرفه می‌شود و قطعا بار دیگر رونق به شهر نائین بازمی‌گردد.
به هر صورت با بالا رفتن سطح کمی تولیدی محصول و یافتن بازارهای مناسب و البته نظارت و حضور کارشناسان تعیین کیفیت و مرغوبیت محصولات، می‌توان این سوغات گردشگری استان اصفهان و ایران را در داخل و خارج از کشور به‌عنوان یک محصول مرغوب ایرانی و صنایع دستی زنان ایران معرفی کرد. در واقع می‌توان فرش اصیل نائین را بار دیگر در سرتاسر جهان پهن کرد. دسترنج زنان نائینی می‌تواند خانه‌های بسیاری را دوباره زیبا و دلچسب کند.
منبع: مجله چمدان