مایا درن، بانوی سینمای تجربی

مایا درن، یکی از بنیانگذاران و برجسته ترین چهره‌های جنبش آوانگار سینمای آمریکا بود که در ۱۹۱۷ در شهر کیف (پایتخت جمهوری اوکراین) متولد شد. پدرش روانپزشک بود. در ۱۹۲۲ خانواده اش به آمریکا مهاجرت کردند و در نیویورک مستقر شدند. مایا در ۱۹۳۸ توانست مدرک دکترا در رشته هنر و ادبیات از کالج اسمیت کسب کند. در زمان تحصیل با وجود علاقه زیادی که به سینما و عکاسی داشت، بخش عمده‌ای از انرژی اش را صرف فعالیت در یکی از جنبش‌های اجتماعی موسوم به جنبش‌های زیرزمینی می‌کرد.
در آمریکای دهه ۴۰، سینما بیش از سایر هنرها به حمایت‌های دولتی نیاز داشت و درن برای تثبیت قابلیت‌های جنبش سینمای مستقل آمریکا که تازه شروع شده بود، سخت کار می‌کرد. در دانشگاه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی در این رابطه صحبت می‌کرد و توانست نخستین موسسه سینمای خلاق، که سودی در بر نداشت تاسیس کند. تلاش‌های مداوم درن، سرانجام منجر به تاسیس نخستین تعاونی فیلمسازان در نیویورک شد. مایا درن، اولین فیلمش سایه‌های بعدازظهر (۲) را با کمک الکساندر حمید و با یک دوربین دستی Bolex و سرمایه شخصی اش طی دو هفته در ۱۹۴۳ ساخت. این فیلم ترکیبی از عناصر سوررئالیستی است که با لحن قاطع زنانه راجع به وجدان و باطن آنسان‌ها صحبت می‌کند. درن در این فیلم به شدت تحت تاثیر سگ آندلسی بونوئل بوده است. در فیلم‌های بعدی اش، زمان و مکان‌های عجیب، فرم خاص، حقه‌های سینمایی را دنبال کرد. در سال ۱۹۴۶ او نخستین فیلمسازی بود که جایزه گوگنهایم را به خاطر خلاقیت در ایجاد تصاویر متحرک، دریافت کرد. در همان سال رساله معروف خود تحت عنوان “درهم ریختگی ایده آل در هنر، فرم و فیلم” را نیز منتشر کرد. پس از دریافت بورس گوگنهایم به هیئاتی رفت تا فیلم وودن را که راجع به مذهب و آیینی با همین نام در آن منطقه بود بسازد. طی مدتی که در هیئاتی بود با مذهبی عجیب و مرموز آشنا شد و فیلمنامه سوارکاران الهی را نوشت. و چون آشنایی چندانی با مردمان آن ناحیه نداشت شروع به مطالعه و تحقیق در زمینه قوم شناسی کرد و طی این مدت با جوزف کمپل و گرگوری باستون مشورت کرد. نتایج تحقیقات کتابی شد با عنوان: سوارکاران الهی: خدایان زنده هیئاتی. بر اساس همین کتاب و فیلمنامه‌ای که نوشت، طی سال‌های ۱۹۵۱-۱۹۴۷ فیلمی را با همین عنوان فیلمبرداری کرد و تا پایان زندگی اش نتوانست آن را به پایان برساند. بعدها همسر سومش با همکاری کی از دوستان نزدیک مایا فیلم را تدوین کرد و در سال ۱۹۷۸ آن را نمایش دادند. آن‌ها نریشن‌ها را طبق متن اصلی کتاب به فیلم اضافه کردند و با ساختار و ریتم فیلم همخوانی داشت. شاید بشود گفت این تنها فیلمی است که آیین و مناسک مذهب وودن را به چنین زیبایی بیان کرده است. درن در سال ۱۹۶۱، یعنی زمانی که تنها ۴۴ سال سن داشت و فقط ۷ فیلم ساخته بود، به طور ناگهانی بر اساس سکته مغزی در گذشت.