گلوکوما، بیماری خاموش چشم
آبسیاه یا گلوکوما (glaucoma) اصطلاحی برای توصیف گروهی از اختلالات چشمی با علتهای متفاوت ولی اثری بالینی و مشترک بر روی چشم و بینایی٬ وابسته به فشار نوروپاتیاست.
این مشکل میتواند به بینایی چشم مبتلا بصورت ماندگار آسیب برساند و درصورت عدم درمان حتی منجر به کوری شود. بزبانی ساده علت آن افزایش شدید فشار زلالیه یا همان مایع درون چشم است. بهطور کلی اشکال در خروج این مایع از منافذ بسیار کوچکی در پیرامون عنبیه (دایره رنگی چشم) است. در برخی موارد بطور مادرزادی منافذ تنگ هستند. در موارد دیگر جلو آمدن عنبیه یا مسدود شدن این منافذ با رنگدانههای عنبیه یا یاختههای خون پس از خونریزی داخل چشم مسیر تخلیه مایع داخل چشم تقریباً مسدود میشود.
گلوکوم را دزد بینایی نیز نامیدهاند و دلیلش اینست که تمامی اثرات و سمپتومهای آن بسیار آرام و در طول سالیان بروز کرده بطوریکه درک و تشخیص آن توسط فرد مشکل است و گلوکوم جنرال پس از آبمروارید دومین دلیل کاهش بینایی در جهان است.
گلوکوما یا آب سیاه چشم دارای انواع زیر است:
– گلوکوما زاویه باز: حدود ۹۰درصد موارد گلوکوم در ایالات متحده است. نشانه و علائم ناگهانی و حاد ندارد و بدون درد است. تنها علائم به تدریج پیشرونده در آن، کاهش میدان بینایی و تغییرات عصب بینایی است.
– گلوکوما زاویه بسته: کمتر از ۱۰درصد موارد گلوکوم در ایالات متحده، اما بیش از نیمی از موارد گلوکوم در کشورهای دیگر به ویژه کشورهای آسیایی است. حدود ده درصد از بیماران زاویه بسته با حملات و بحران حاد ازجمله درد ناگهانی چشم، دیدن هاله در اطراف چراغها، قرمزی چشم، فشار داخل چشم بسیار بالا (بیش از ۳۰ میلیمتر جیوه)، تهوع و استفراغ، کاهش ناگهانی دید و مردمک گشاد شده همراه است. همچنین در برخی موارد مردمک بیضی شکل دیده میشود. گلوکوما زاویه بسته٬ یک موقعیت اورژانس است.
علائمی چون تغییر مداوم نمره عدسی عینک، سردرد خفیف یا اختلالات مبهم بینایی یا عدم توانایی در تطبیق بینایی از روشنایی به تاریکی از علائم گلوکوما است.
مراحل اولیه
از دست رفتن دید محیطی در نواحی کوچک از میدان دید
تاری دیدی در یک طرف در سمت بینی میدان دید
مراحل پیشرفته
بزرگتر شدن نواحی از دست رفتن دید، معمولاً در هر دو چشم
سفت شدن کره چشم
وجود نقاط کور در میدان دید
نامناسب بودن دید در شب
گلوکوم در اثر تجمع مایع و افزایش فشار درون چشم و در نتیجه آسیب رسیدن به رشتههای عصب چشمی به وجود میآید اما در برخی از گروههای جمعیتی، تنها ۵۰ درصد از افراد مبتلا به گلوکوم زاویه باز اولیه، دارای فشار چشم بالا هستند. از علل اصلی ایجاد گلوکوم می توان موارد زیر را نام برد:
– تغذیه و رژیمهای غذایی
– نژاد و جنس
– عوامل ژنتیک و سابقه خانوادگی آب سیاه حاد یا مزمن چشم
– سن بالای ۶۰ سال
– دیابت
– بسیاری از داروها نیز فشار داخل چشم را بالا میبرند و موجب بدتر شدن بیماری میشوند مانند قرصهای سرماخوردگی و آلرژی، آنتی هیستامینها، آرامبخشها، داروهای کورتیکواستروئیدی و برخی داروهای معده و روده.
تمامی افراد باید از چشم پزشک خود بخواهند تا در هر بار معاینه چشم، فشار چشم را نیز اندازه بگیرد و پس از ۴۰ سالگی باید حداقل سالی یک بار معاینه چشم انجام شود. در صورت بروز هرگونه تغییر در بینایی باید به چشمپزشک مراجعه شود.
معاینات چشم از جمله آزمون میدان دید٬ تونومتری یا فشارسنجی (اندازهگیری فشار درون کره چشم) و افتالموسکوپی (مشاهدهٔ پشت چشم).