آداب و رسوم ماه رمضان در تالش
تالش‌ها در گوشه شمال‌غربی گیلان یکی از اقوام کهن با رسومات و آداب و سنن دیرین در استقبال از رمضان همه‌ساله به تکاپو افتاده و آمدن این میهمان عزیز را به انتظار می‌نشینند. در زبان تالشی روزه را «روجه» می‌گویند و به ماه رمضان نیز «روجه ماه» گفته می‌شود.
روجه‌ماه در فرهنگ تالشان از احترام و قداست خاصی برخوردار است، تالش‌ها از این ماه بیشتر برای انس گرفتن با خدا و نزدیکی و موانست با قرآن و مجالست در پای منابر و حضور در مساجد و محافل دینی، قرائت‌قرآن و تفسیر قرآن و ذکر استفاده می‌کنند. امروزه کمتر مسجدی را در تالش می‌توان یافت که در آن برای ایام مبارک‌رمضان برنامه‌ای نباشد.
ازسوی دیگر تشکیل محافل خودجوش قرائت‌قرآن و ادعیه‌های این ماه توسط مردان و زنان در محله‌ها و مناطق‌شهر یا روستاها ازجمله برنامه‌هایی است که ساعاتی از برنامه‌های روزانه روزه‌داران تالشی را به خود اختصاص می‌دهد. جلسات و هیات‌های قرآنی خودجوش و برگزاری مجالس قرائت قرآن در خانه‌ها توسط زنان مومنه تالش از رسوماتی است که در سال‌های اخیر بر تعداد آنها افزوده شده است.
در روزهای پایانی ماه شعبان، زنان تالشی با پختن شیرینی‌های محلی ازجمله نان‌حلوایی، فطیر و تاس‌تره و حلوا به پیشواز «روجه‌ماه» یعنی همان ماه‌رمضان می‌روند و اولین افطار خود را با سفره‌ای از شیرینی‌های خانگی و محلی که نشانگر کدبانویی زنان تالشی است، می‌آرایند. در تالش رسم است که بزرگان و ریش‌سفیدان محل از دو، سه روز مانده به رویت هلال ماه‌رمضان سعی می‌کنند هلال شبانگاهی ماه را ببینند. بدین منظور در کوهستان‌ها و روستاها به بلندترین نقطه روستا رفته و نظاره‌گر آسمان می‌شوند.
اغلب سفره‌های افطار و سحری تالشی‌ها را غذاهای محلی که بخش اعظمی از آن توسط خودشان طبخ شده، تشکیل می‌دهد؛ همانند شیر و انواع فرآورده‌های آن، فرنی، شیر برنج، انواع حلوای محلی، ترک و سیرجنا، سبزی‌های محلی که در باغچه خود به عمل می‌آورند، انواع آش، انواع کوکو ازجمله گردو و چغرتما و جوجه محلی شکم‌پر.
در زبان تالشی سحری را «سُوکَه خُونَه» یعنی خروس‌خوان یا «پَشه سُور» (سور در تالشی به معنای شام و پشه‌سور یعنی غذایی که پس از شام مصرف می‌شود) می‌نامند.
اگرچه امروز دیگر وقت سحر کسی به بانگ خروس گوش نمی‌دهد اما هنوز بعضی از کوه‌نشینان چشم بر ستاره میزان دارند که وقتی از شرق آسمان طلوع می‌کند، آن را زمان بیداری خود برای سحر می‌دانند. یکی از رسوم بسیار خوبی که قبلا وجود داشت و در بین تالشی‌ها رسم بود، بیدار کردن همسایه‌ها برای سحری بود. یعنی در محلات با به‌صدا درآوردن کلون در‌ها یا صداکردن همسایه‌ها توسط همسایه دیگر برای بیدارشدن به وقت سحر انجام می‌شد.
اگرچه امروزه راه‌های دیجیتالی آن وارد محلات و خانه‌های روستایی نیز شده است و این کار امروزه با ساعت و تلفن و زنگ موبایل و ارسال‌پیامک انجام می‌شود، ولی در گذشته‌های نه‌چندان دور، همسایه‌ها خصوصا خانم‌های خانه که برای پخت سحری بیدار می‌شدند، همسایه خود را نیز بیدار می‌کردند و به این ترتیب چراغ خانه‌های یک روستا یکی پس از دیگری برای صرف سحری روشن می‌شد.
در تالش هنگام مراسم افطار آدابی را رعایت می‌کنند. سفره افطاری از چند دقیقه مانده به اذان پهن می‌شود و با اتمام بانگ اذان همه اعضای خانواده دور هم افطار می‌کنند. در تالش افطار دادن به‌عنوان نذری و دعوت از خویشاوندان عروس یا داماد خانواده، به‌خصوص در دوران نامزدی مثل سابق مرسوم است.
در برخی از روستاها نیز در تمام ایام رمضان روزه‌داران در مسجد محل افطار را پذیرایی می‌شوند. در روستای ییلاقی مریان از دیرباز مرسوم است که اهالی در مسجد محل جمع شده و افطار می‌کنند و هزینه آن نیز توسط برخی از خیرین و اهالی تأمین می‌شود.
رمضان از نگاه تالشی‌ها یعنی دورشدن از زشتی‌ها و رسیدن به زیبایی‌ها. ماهی که فرصتی می‌دهد تا انسان به تلطیف و صفای باطن خود بپردازد، نفرت و کینه‌ها را بیرون بریزد و از هرگونه بدی دوری بجوید. روجه ماه صفا و صمیمیت و مهربانی را بین تالشی‌ها بیشتر می‌کند، هنگام رمضان مردم در مساجد جمع شده و نماز می‌گزارند و روز را با آرزوی قبول بودن طاعات و عبادات به یکدیگر تبریک می‌گویند.
تالشی‌ها در این ماه هر روز به یکدیگر می‌گویند: «نماز و رُوجَه رُون قبول» شما نیز «نماز و رُوجَه رُون قبول.»
خیلی بد بود…
عالی بود من عاشق گیلان و تالشم ممنون یه دنیا ممنون از اطلاعات خوبتون