جزیره کیش و جاذبه‌های آن
جزیره کیش یکی از مناطق توریستی خلیج فارس و استان هرمزگان می باشد که سالانه صدها هزار نفر برای گذراندن تعطیلات خود به این جزیره زیبا سفر می کنند. این جزیره با داشتن دریای پاک و زلال، سواحل شنی دیدنی، شبهای زیبا، مراکز خرید عالی و اماکن تفریحی زیادی همچون شهر تاریخی حریره، کشتی یونانی، ساحل تفریحی، باشگاه ورزشهای دریایی، پارک دلفینها، قایق کف شیشه ای، آکواریوم، شهر زیرزمینی و… اقامت مسافران را فراموش نشدنی و خاطره انگیز می کند.
جزیره کیش در دل آب‌های خلیج‌فارس تاریخچه‌ای چند صد ساله دارد. در طول این سال‌ها بزرگانی چون ابن‌بطوطه، سعدی، یاقوت حموی و دیگر مورخین یا به کیش سفر کردند یا در مورد عظمت و شکوه آن سخن گفته‌اند. استاد سخن سعدی در باب سوم کتاب معروف و شاخص خود گلستان با بازرگانی در جزیره کیش سخن گفته است.
خلیج‌فارس و جزایر آن در طول تاریخ همواره جزء جدایی ناپذیر امپراتوری بزرگ ایران و محل تلاقی راه‌های دریایی بین شرق و غرب، در مسیر قدیمی‌ترین جاده تجارتی جهان معروف به جاده ابریشم بوده است. یکی از اصلی‌ترین آثار تاریخی این جزیره، بقایای شهر تاریخی حریره است که در شمال کیش قرار گرفته است. عمارت اعیانی، حمام، مجموعه بندرگاه شهر، قنات‌های قدیمی و مسجد کهن از آثاری است که تاکنون در این شهر باستانی و تاریخی شناسایی شده و از زیر خاک بیرون آمده است. زمان رونق و شکوه شهر حریره کیش از سال ۳۶۷ تا ۹۱۲ هجری قمری بوده‌است. وسعت این شهر باستانی ۱۲۰ هکتار است.
عمارت اعیانی
در عمارت اعیانی مقدار زیادی اشیای سفالی و تزئینات بدنه از جمله گچبری و کاشی لعابدار به دست آمده است که عموما مربوط به سده‌های هفتم و هشتم هجری هستند. ورودی اصلی بنا در ضلع غربی قرار گرفته است و توسط راهرویی به حیاط مرکزی مرتبط می‌شود که احتمالا بدون سقف بوده وراهروی دور تا دور آن سقف داشته است که با قوس‌هایی مزین شده بود. اتاق‌هایی اطراف حیاط مرکزی وجود دارند که شامل مطبخ، سرویس بهداشتی، انبارها و اتاق پذیرایی هستند. دو رشته پلکان از حیاط مرکزی به طبقه دوم منتهی می‌شود و قسمت‌هایی از کف اتاق و بالکن مربوط به طبقه دوم موجود است.
اهمیت ذخیره و استفاده از آب شیرین باعث ساخت سیستم کانال کشی و آب‌انبار اختصاصی در داخل بنا شده است.
مسجد جامع
از مسجد جامع شهر حریره بقایای مناره‌ای بلند و باشکوه با پلان دایره‌ای و پلکان داخلی، پایه‌ها و ستون‌های چندوجهی متعدد بر جای مانده که از اهمیت و اعتبار بالایی برخوردار است. این مسجد دارای آب‌انباری بوده که مسقف است، ولی سقف آن به درون آب انبار فرو ریخته است!
در حال حاضر این مسجد مسقف نیست، اما بنا به شواهد، پوشش سقف مسجد ترکیبی از طاق آهنگی، طاق چهار بخشی و سقف تخت (تیر پوش) بوده است. در این مسجد یک مناره و چهار محراب شناسایی شده است.
از کل مساحت مسجد، ۱۲۰۰ متر به شبستان سرپوشیده یا محل نمازگزاران اختصاص داشته که بالغ بر ۲۲۰۰ نمازگزار را پذیرا بوده است. با بررسی‌های باستان‌شناختی مشخص شده است که بنای اولیه مسجد ۹۰۰ تا هزار سال قبل از یک فضای کوچک با حداکثر سه فرش انداز و محرابی ساده و کوچک شروع شده و همزمان با رشد جمعیت و رونق شهر بر وسعت و تزئینات آن افزوده شده است. از اواخر دوره تیموری به بعد در حدود ۴۰۰ سال پیش این شهر رو به افول نهاد و از وسعت مسجد نیز کاسته شد. در دوره‌های پایانی با استفاده از مصالح موجود، مسجد کوچک‌تری در محل محراب مرکزی ساخته شد. در کنار مسجد، بقایای یک برج به چشم می‌خورد که پایه آن برجا مانده و مربع شکل است؛ این‌که آیا برج کاملا این شکل را حفظ کرده یا دایره‌ای بوده، مشخص نیست. آخرین یافته‌های باستان‌شناسی، وجود بازار پر رونقی را در کنار مسجد نشان می‌دهد. این بازار یادآور تجارت سودآور و پررونق بین‌المللی این جزیره با کشورهای هندوستان، چین، عربستان و زنگبار است.
بندرگاه
در حاشیه ساحلی شهر تاریخی حریره، بقایای معماری و چاه‌ها و کانال‌هایی مشهود است که در صخره‌های مرجانی و رو به دریا ساخته شده و ارتباط شهر را با دریا بر قرار می‌کرد. برخی از این کانال‌ها تا ساختمان‌های شهر نیز ادامه داشته است. رشته پلکانی در دل این صخره‌ها طبق اصول پیشرفته معماری در کمترین فضای لازم تراشیده شده است و امکان حمل بار بر پشت باربران را آسان می‌کرد. یکی دیگر از پدیده‌های معماری این مجموعه وجود شیارهای تعبیه شده در کف اتاق‌ها موسوم به گرده ماهی است؛ بنا به نظر برخی باستان‌شناسان این شیارها به منظور تهیه شیره خرما ایجاد شده است.
آب‌انبارها و قنات‌ها
پژوهش‌ها نشان می‌دهد تاسیسات انتقال و ذخیره آب شیرین از اجزای اصلی معماری شهر باستانی حریره بوده است.
آب‌انبارهای مستطیل‌شکل بسیاری در ابعاد و عمق‌های مختلف در این شهر وجود دارد و نیز رشته قنات‌های متعدد از داخل شهر و مجموعه‌های مسکونی عبور کرده و آب آشامیدنی را که هم به مصرف ساکنان می‌رسید و هم منبع درآمدی بود، تامین می‌کرد.
البته در کنار این آثار باید به بقایای یک حمام تاریخی و زیبا نیز در این شهر اشاره کرد.
در زمانی که خاندان بنی‌قیصر در قرن چهارم هجری در کیش حکومت می‌کردند، ابن خرداد مورخ آن زمان بوده و این شهر را از نزدیک دیده و در مورد آن چنین گفته است:
«در این جزیره، شهر بزرگ حصارداری ساخته شده بود و کشتی‌های تجارتی هندوستان و عربستان اغلب در بندرگاه آن لنگر می‌انداختند.»
همزمان با حکومت اتابکان فارس در سده‌های ششم و هفتم هجری قمری، کیش به اوج رونق و عظمت رسید و به‌عنوان خزانه اتابکان فارس شهرت یافت. در زمان ایلخانان مغول و دوره تیموریان، جزیره کیش به عنوان مهم‌ترین مرکز تجاری و بازرگانی منطقه خلیج فارس شناخته شد و نقشی اساسی در برقراری ارتباط بین اقوام و ملل مختلف‌داشت.