نگاهی به تخت جمشید و شکوه آن

تخت جمشید نامی است که در دوره اسلامی ایران برای این مجموعه عظیم به کار رفته است. گویا در این دوره ایرانیان اطلاع چندانی از پیشینه باستانی خود نداشته و می‌‌پنداشتند که اینجا تختگاه”جمشید” از شاهان اساطیری ایران بوده است.

تخت جمشید نامی است که در دوره اسلامی ایران برای این مجموعه عظیم به کار رفته است. گویا در این دوره ایرانیان اطلاع چندانی از پیشینه باستانی خود نداشته و می پنداشتند که اینجا تختگاه”جمشید” از شاهان اساطیری ایران بوده است.

یونانیان تخت جمشید را”پرسپولیس” به معنای شهر پارسه می نامیدند. در زمان ساسانیان نیز آنرا “ست ستون” یا همان صد ستون می خواندند. اما نام اصلی تخت جمشید “پارسه کرته” است که اشاره دارد به پارسیان یکی از سه شاخه بزرگ قوم آریایی و به وجود آوردنده سلسله هخامنشی. درگل نوشته ها و نیز کتیبه در گاه سنگی تالار ورودی تخت جشید، از این مجموعه با عنوان “پارسه” یاد شده است.

تخت جمشید دقیقاً در کجا قرار دارد؟
تخت جمشیددر ۵۷ کیلومتری شمال شیراز قرار داد و بر خلاف آنچه اغلب می پندارند، نه در محدوده شهر شیراز که در حوزه شهرستان “مرودشت” واقع شده است. این اثر باستانی در دامنه کوهی موسوم به “کوه رحمت” جای گرفته که در زمان هخامنشیان از تقدس مذهبی برخوردار بوده است. در واقع برای ساختن تخت جمشید، بخش بزرگی از دامنه کوه رحمت را تسطیح کرده و به صورت یک صفه درآورده اند. این صفه ۱۷۷۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و مشرف به دشت زیبا و آباد مرودشت است. مردم همواره از جبهه غربی وارد تخت جمشید می شوند که شیبی ملایم به سمت کاخ دارد و از این رو کمتر متوجه ارتفاع آن می شوند. اما از جبهه جنوبی و از درون دشت، تخت جمشید در جایگاهی بلند و بسیار پرابهت دیده می شود.

تخت جمشید چند ساله است؟
تخت جمشید در دوره زمامداری سلسله هخامنشیان (۵۵۹ تا ۳۳۳ پیش از میلاد) ساخته شده است. بررسی های تاریخی نشان می دهد که ساخت این اثر سترگ معماری در سال ۵۱۸ ب.م آغاز شد و بیش از یکصد سال به طول انجامید. بنابراین، اگر آغاز ساخت تخت جمشید را ملاک قرار دهیم، این اثر اکنون ۲۵۲۳ ساله است و اگر زمان تقریبی پایان ساختنش را در نظر بگیریم، ۲۴۲۳ سال عمر دارد.

وسعت تخت جمشید چقدر است؟
تخت جمشید ۱۲۵۰۰ متر مربع معادل ۴/۱ هکتار وسعت دارد. ابعاد مجموعه کاخ های تخت جمشید که در جهت شمالی جنوبی واقع شده اند، بدین شرح است: ضلع شمالی ۳۰۰ متر، ضلع جنوبی ۳۹۰ متر، ضلع شرقی ۴۳۰ متر و ضلع غربی ۴۵۵ متر. بنابراین مجموعه تخت جمشید یک چهارضلعی نامنظم است که بزرگترین ضلع آن یعنی ضلع غربی پشت به کوه رحمت داده است.

بنیانگذار تخت جمشید چه کسی است؟
تخت جمشید به وسیله “داریوش اول” سومین شاه سلسله هخامنشی بنیان نهاده شد، اما تا زمان حیات وی کامل نشد و ساخت و سازها در دوره جانشینان او یعنی فرزندش “خشایارشا” و نوه اش “اردشیر اول” ادامه پیدا کرد. البته عملیات ساختمانی در تخت جمشید تا پایان دوره هخامنشی متوقف نگردید. اما عمده کارها در زمان سلطنت سه پادشاه یاد شده، به انجام رسید. بنابراین هنوز هم در تخت جمشید بقایای بناهای نیمه کاره به چشم می خورد. یکی از این بناها دروازه بزرگی است که در ضلع شمال شرقی مجموعه قرار دارد.

تخت جمشید برای چه ساخته شد؟
تخت جمشید یکی از سه پایتخت هخامنشیان بود؛ اما جنبه کاملاً تشریفاتی داشت و کارهای سیاسی و اداری در دو پایتخت دیگر یعنی شوش (پایتخت زمستانی) و هگمتانه (همدان امروزی، پایتخت تابستانی) به انجام می رسید. تخت جمشید یک زیارتگاه مقدس ملی بود که برای برگزاری جشن های نوروزی مورد استفاده قرار می گرفت. به بیان دیگر همه چیز در تخت جمشید برای بزرگداشت نوروز (آغاز سال ایرانی) بنا شده است. هر ساله در نوروز نمایندگان ملت های تحت فرمان امپراتوری هخامنشی که تعدادشان به ۲۸ ملت می رسید به تخت جمشید می آمدند و در دشت بزرگ مقابل آن خیمه می زدند.

آنان پس از بالا رفتن از پله های وروی کاخ، از دروازه ملل عبور می کردند و هدایایی را که از سرزمین خود آورده بودند، به شاهنشاه تقدیم می داشتند. تصاویر گویایی از این تشریفات که نمایندگان ملت های فرمانبردار را با هدایای مخصوص نشان می دهد، در نقش برجسته های تخت جمشید به چشم می آید.

در مراسم نوروز تخت جمشید خارجیان یعنی ملت های بیرون از سلطه هخامنشیان حضور نداشتند و به همین سبب هیچ یک از نویسندگان یونانی که قبل از حمله اسکندر در ایران می زیسته اند، نامی از تخت جمشید به میان نیاورده اند. حتس “کتزیاس” پزشک یونانی اردشیر دوم اشاره ای به این پایتخت افسانه ای نکرده است.

آیا کارگران تخت جمشید مزد می گرفتند؟
اغلب بناهای سترگ دنیای باستان با بیگاری گرفتن از بردگان یا اسیران جنگی ساخته شده اند. نمونه بارز این بناها اهرام مصر است که برای ساختنشان ده ها هزار برده تخت بهره کشی توام با آزار قرار گرفتند. اما تخت جمشید با همه عظمت وابهت خود و به وسیله استادکاران و کارگرانی ساخته شد که هر یک به سهم خود حقوق معینی دریافت می کردند.

در دهه ۱۳۵۰ شمسی در شمال پایتخت و در نزدیکی “دروازه ناتمام” سی هزار لوح گلی به خط عیلامی به دست آمد که در بردارنده صورت پرداخت های دولتی به کارگران، خدمتگزاران و ماموران تخت جمشید بود. در این لوح ها مدت کار، مبلغ دستمزد، چگونگی پرداخت و حتی میزان پرداخت مساعده به کارگران نیز قیده شده بود. لوح های کشف شده برای بررسی بیشتر به آمریکا فرستاده شدند؛ اما با پیروزی انقلاب اسلامی دولت آمریکا از بازگرداندن آنها به ایران خودداری ورزید. پرونده این موضوع هنوز در محاکم قضایی آمریکا در حال پیگیری است.

تخت جمشید چند ستون دارد؟
حتماً می دانید که بخشی از معروفیت تخت جمشید مدیون ستون ها و سرستون های زیبای آن است که برخی شان زینت بخش موزه های خارجی هستند. مجموعه کاخ های تخت جمشید به روزگار آبادانی ۵۵۰ ستون داشت که اکنون بخش اندکی از آنها سرپا ایستاده اند؛ اما پایه اغلب ستون ها همچنان باقی است. از ۳۶ ستون کاخ آپادانا تنها ۱۳ ستون باقی مانده که هر یک قبل از فروافتادن سرستون ها ۶۵/۱۹ متر ارتفاع داشتند. کاخ دروازه ملل، چهارستون، به ارتفاع ۵/۱۶ متر داشت که اکنون سه تای آنها پابرجا هستند. در دو تالار صد ستون و نود و نه ستون حتی یک ستون نیز باقی نمانده، اما قطعات ستون های فرو افتاده در این سو آن سو پراکنده است. اکنون همه این قطعات جمع آوری و شماره گذاری شده اند.

ستون های تخت جمشید نسبت به ستون های مشابه یونانی بسیار بلندند و از این گذشته سرستون آنها که به شکل گاو (دوگاو با سر انسان) است، چندین تن وزن دارد. برافراشتن ستون هایی با چنین بلندا و وزنی با امکانات ۲۵۰۰ سال پیش بسیار شگفت جلوه می کند و این شگفتی زمانی دو چندان می شود که بدانیم ۵۵۰ ستون از این نوع در تخت جمشید وجود داشته است!

ستون های تخت جمشید آن قدر زیاد بود که “آتروپ” معمار سرشناس آمریکایی از آن با عنوان “جنگل ستون ها” یاد کرده است.

آب آشامیدنی ساکنان تخت جمشیداز کجا تامین می شد؟
در کاوش های تخت جمشید، چاهی به دست آمده که مساحت دهانه آن ۲۲ متر و عمق آن ۲۶ متر است. در زمان آبادانی تخت جمشید آن باران که بر کوه رحمت فرو می آمد، از طریق کانال باریکی به این چاه منتقل و برای مصرف ساکنان کاخ ذخیره می شد. به خندق هایی می ریخت که دورادور آن وجود داشت.

چند کتیبه در تخت جمشید به یادگار مانده است؟
در تخت جمشید ۱۶ کتیبه از دوره هخامنشیان و متعلق به شاهان مختلف این سلسله به یادگار مانده است. این کتیبه ها با خط میخی و به زبان های عیلامی، پارسی باستان و بابلی در دل سنگ نقر شده اند و در دوره هخامنشی خطوط آنها با طلای ناب پرشده بود. یکی از مهمترین کتیبه های تخت جمشید، کتیبه ای از داریوش اول به زبان عیلامی است که وی در آن انگیزه ساخت کاخ را چنین شرح می دهد: “من داریوش شاه هستم، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای بسیار، پسر ویشاسپه، یک هخامنشی، چنان که بر بالای اینجا این دژ ساخته آمد، پیش از آن در اینجا دژی ساخته نشده بود. به خواست اهورامزدا این ارگ را من ساختم. اهورامزدا و دیگر ایزدان را خواست که این ارگ ساخته شود. پس من آنان را ساختم و من آن را ایمن و زیبا و به اندازه ساختم، چنان که می خواستم و گوید داریوش شاه: چنان باد که اهورامزدا یا دیگر ایزدان مرا بیابند و نیز این ارگ را و گذشته از این، هر آنچه در اینجا بر پا می کرده شد، مباد آن که به چنگ بدخواه و بد اندیش بیفتد.”

در دوران پس از هخامنشیان نیز شاهان بسیاری از خرابه های تخت جمشید بازدید کردند و کتیبه هایی را از خود به یادگار گذاشتند. از جمله می توان به یک کتیبه از دوره ساسانی (سده سوم تا هفتم میلادی)، سه کتیبه از دوران آل بویه (سده چهارم هجری) و سه کتیبه از دوره تیموری (سده نهم هجری) اشاره کرد. مضمون این کتیبه گوهی بر عظمت تخت جمشید نزد ایرانیان در همه اعصار است.

غیر از اینها ده ها نوشته از افراد مختلف و از جمله سیاحان معروف اروپایی بر روی سنگ های تخت جمشید باقی مانده است.

تخت جمشید کی و چگونه ویران شد؟
تخت جمشید در سال ۳۳۳ پیش از میلاد و هنگامی که “اسکندر مقدونی” ایران را به تصرف خود درآورد، ویران شد. اسکندر دستور داد تا این مجموعه بزرگ را به آتش کشند و خود فاتحانه به نظاره نابودی سترگ ترین یادگار هنری پارس ها نشست. گرچه برخی مورخان غربی کوشیده اند تا حریق تخت جمشید توسط اسکندر مقدونی را مورد تردید قرار دهند؛ اما در کاوشهای باستان شناسی، آثار آتش سوزی در بخش هایی از مجموعه مانند “کاخ هدیش” به دست آمده است.

در جریان آتش سوزی تخت جمشید سقف آن فرو ریخت، دیوارهای خشتی اش سقوط کرد و جواهرآلات بیشماری به غارت رفت. لیکن ستون ها، پلکان ها، در”اه ها و ازاره های سنگی باقی ماند. این بخش ها نیز به مرور زمان بر اثر فرسایش طبیعی یا زلزله تا حد زیادی مضمحل شدند و گاه به وسیله عوامل انسانی آسیب دیدند. قسمت های کوتاه تر به تدریج طی ده ها قرن به زیر خاک رفتند و از گزند باد و باران در امان ماندند. این قسمت ها در اوایل سده حاضر به وسیله باستان شناسان از زیر خاک بیرون آمدند و رازهای سر به مهر تخت جمشید را گشودند. هنگامی که تخت جمشید در آتش سوخت، ۱۸۵ سال از بنیانگذاری آن به وسیله داریوش می گذشت.

تخت جمشید پیش از ویرانی چگونه بود؟
بدیهی است که تخت جمشید در زمان هخامنشیان یعنی به روزگار شکوه خود بسیار متفاوت از امروز بود. حتی سنگ ها و نقش های باقی مانده نیز چیزی غیر از این بود که اکنون می بینیم. آجرهای لعاب دار، نمای داخلی و خارجی کاخ ها را زینت می داد. سنگ فرش ها سیاه و سفید بود. سقف های بلند شاید نزدیک به ۵ متر ضخامت داشتند (و البته چوبی بودند) اشکال جانوران مرموز که از طلا پوشیده شده بودند، بر درهای مفرغی و آهنی خودنمایی می کردند و حتی برخی دیوارها روکشی از طلا داشتند. برخی ستون ها نیز روکش فلزی داشتند. پیکرهای نقش شده بر سنگ ها نیز رنگی بودند و آثاری از رنگ های فیروزه ای، پشمی، نارنجی، زرد، ارغوانی روشن و بنفش در کاوش ها بدست آمده است. تیرهای سقف را با ورقه های ضخیم از فلزات قیمتی پوشانده بودند و خطوط کتیبه ها با طلا پر شده بود. این همه تنها بخشی از شکوه افسانه ای تخت جمشید بود که با کاوش های باستان شناسی از وجودشان آگاهیم. اما آگاهی های ما نسبت به آنچه باید از روزگار آبادانی تخت جمشید بدانیم، بسیار اندک است!

تخت جمشید چند کاخ دارد؟
تخت جمشید دارای حدود ۱۲ کاخ و متعلقات آنها است که در زمان های مختلف ساخته شده اند. بقایای برخی از این کاخ ها باقی مانده است و برخی دیگر به کلی از میان رفته اند؛ به گونه ای که با کاوش های باستان شناسی پی به وجود آنها برده ایم. کاخ های تخت جمشید عبارتند از:

۱) کاخ آپادانا کاخ آپادانا یا کاخ بارعام بزرگترین کاخ تخت جمشید است که ساخت آن در زمان داریوش اول آغاز شد و در زمان خشایارشا به پایان رسید. آپادانا همان کاخی است که درجشن نوروز پذیرای نمایندگان ملت های تابع امپراتوری هخامنشی بود و بارعام شاه در آن برگزار می شد.

هسته اصلی کاخ آپادانا متشکل از یک تالار مرکزی متشکل از یک تالار مرکزی، به مساحت ۳۶۶۰ متر مربع است که به صورت چهارگوش ساخته شده و دارای ۳۶ ستون به ارتفاع ۶۵/۱۹ متر است. این تالار همچنین دارای سه ایوان در سمت شمالی، شرقی و غربی است که هر یک ۱۲ ستون دارند. در سمت جنوبی نیز چند اتاق نگهبانی تعبیه شده. ایوان شمالی ۱۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و سطح آن سه متر بالاتر از حیاط آپاداناست. این ایوان از طریق یک پلکان دو سویه به حیاط کاخ راه می یابد و معروفیت آن به سبب نقش های بسیار زیبایی است که بر دیواره پلکان حجاری شده. این نقش ها بزرگان ایرانشهر، میآخوران، سربازان گارد جاویدان، گروه نمایندگان ملل تابعه، دوابوالهل به شکل شیر بالدار با سر انسان، یک ردیف کاج و سرو و شیری که گاو نری را می درد را به تصویر می کشند.

ایوان شرقی آپادانا نیز ۱۵۱۲ متر مساحت دارد و پلکان ایوان آن مانند ایوان شمالی منقوش به تصاویری مانند گل و نخل، ابوالهل، سرباز، شیر، میرآخوران شاهی، شیر گاوشکن، رژه هدیه آوران و تعدادی سنگ نبشته است. کاخ آپادانا همچنین دارای حیاطی بزرگ است که سمت شمال و شرق آن را در برگرفته و شامل تعدادی اتاق نگهبانی است.

۲) کاخ تچر کاخ تچر در جنوب غربی آپادانا قرار گرفته و رو به آفتاب است. در یکی از کتیبه های این کاخ که به سه زبان ایلامی، فارسی باستان و بابلی است نوشته شده: “داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، پسر ویشتاسپه از تخمه هخامنشی که از این تچر را ساخت.”

بنابراین تچر، کاخ داریوش بوده و گویا جنبه خصوصی داشته است. کاخ تچر ۱۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و ارتفاعش از حیاط مجاور ۳ متر بالاتر است. این کاخ شامل یک تالار مرکزی با ۱۲ ستون و اتاقهای کوچکی در اطراف آن است. پلکان کاخ نیز منقوش به نقش خدمتگزاران پارسی و مادی است که ظروف آشپزخانه و خوراکی را بر دست خود گرفته اند.

۳) کاخ دروازه ملل نخستین کاخی که پس از پلکان ورودی تخت جمشید به چشم می آید و در واقع دروازه این مجموعه تلقی می شود، کاخ دروازه ملل است. در کتیبه این کاخ آمده: “گویا خشایارشا این دروازه همه ملت ها را من به خواست اهورامزدا ساختم. با ساختمان های خوب دیگر در این پارسه کرده آمد که من برآوردم و پدرم(داریوش)؛ هر آن بنایی که زیبا می نماید، همه را به تایید اهورامزدا ساختیم.”

نمایندگان ملت های تابع امپراتوری هخامنشی برای ورود به تخت جمشید، از این دروازه عظیم می گذشتند و پس از اندکی انتظار در تالار کاخ، با عبور از یک خیابان به سمت کاخ آپادانا و کاخ صدستون حرکت می کردند. کاخ دروازه ملل چهارستون به بلندای ۵/۱۶ متر دارد. مساحت تالار آن ۵/۶۱۲ متر مربع است و معروفیتش به سبب دوگاو بسیار بزرگی است که روی جرزهای درگاه جای گرفته اند.

۴) کاخ هدیش کاخ هدیش که در جنوب تخت جمشید و در بالاترین نقطه آن ساخته شده، کاخ اختصاصی خشایارشا بوده است. این کاخ۲۲۰۰ متر مساحت دارد و دارای یک تالار ۱۳۱۴ متری با ۳۶ ستون و یک ایوان بزرگ با ۱۲ ستون است؛ به علاوه تعدادی اتاق نگهبانی، کفش کن، برج و …

۵) کاخ صد ستون کاخ صد ستون با تالار تخت، دومین کاخ تخت جمشید از نظر وسعت است که ساخت آن در زمان خشایارشا آغاز شد و به روزگار فرزندش اردشیر اول به پایان رسید. این کاخ ۴۶۹۲ مترمربع مساحت و صد ستون سنگی دارد که تماماً فرو ریخته اند. در شمال صد ستون ایوانی وجود دارد که در گذشته دارای ۱۶ ستون و دو مجسمه عظیم از گاو نگهبان بوده است.

۶) حرم سرا کاخ حرمسرا در زمان خشایارشا ساخته شده و دارای یک تالار اصلی و تعداد زیادی اتاق در راهرو است. همچنان که از نام این کاخ بر می آید، اندرونی و محل اقامت ملکه دربار بوده است.

۷) کاخ سه دروازه کاخ سه دروازه یا تالار شورا در جنوب کاخ آپادانا قرار گرفته و از آنجا که با سه درگاه به کاخ های دیگر مرتبط می شد، کاخ سه دروازه و گاه “کاخ مرکزی” خوانده می شود. مهمترین بخش این تالار ۲۴۰ متری با چهار ستون سنگی است.

۸) کاخ خزانه کاخ خزانه که در جنوب کاخ صد ستون قرار گرفته شامل یک تالار ۹۹ ستونی، یک تالار ۱۰۰ ستونی، چند سالن، تعدادی اتاق و دو حیاط خلوت است. خزانه توسط داریوش ساخته شد ودر زمان خشایارشا تغییراتی در آن پدید آمد.

غیر از اینها، تخت جمشید دارای بناهای متعددی است که عبارت اند از کاخ های موسوم به کاخ”ج”، کاخ”د” و کاخ”ه”؛ دروازه ناتمام که ساخت آن به سبب حمله اسکندر نیمه کاره مانده، پلکان وروزی تخت جمشید، انبارهای خزانه شاهی و جایگاه سپاهیان.

آرامگاه چه کسانی در تخت جمشید قرار دارد؟
به جز کوروش بنیانگذار سلسله هخامنشیان که در پاسارگاد (۸۰کیلومتری شمال تخت جمشید) دفن شده است، آرمگاه بیشتر شاهان نامدار این سلسله مانند داریوش اول، خشایارشا و اردشیر اول در “نقش رستم” واقع در ۳ کیلومتری غرب تخت جمشید قرار دارد. اما در کوه رحمت مشرف به تخت جمشید نیز سه آرامگاه وجوددارد که هر سه تقریباً به یک شکل و با اقتباس از آرامگاه های نقش رستم ساخته شده اند. آرامگاه های تخت جمشید به اردشیر دوم، اردشیر سوم و داریوش سوم(آخرین شاه هخامنشی) تعلق دارند و آرامگاه اخیر نیمه کاره باقی مانده است.

در آرام”اه اردشیر دوم دو قبر که احتمالاً جای تابوت شاه و ملکه بوده، به چشم می خورد و در آرامگاه اردشیر سوم نیز شش قبر حفر شده است. این قبرها علاوه بر شاه به سایر افراد خانواده سلطنتی تعلق داشته اند.

در حال حاضر برای رسیدن به آرامگاه های تخت جمشید از پله هایی که از سنگ کوه تراشیده شده بالا می روند، اما جالب است بدانید که در دوره هخامنشیان برای رسیدن به آنها از بالابر یعنی نوعی آسانسور ابتدایی استفاده می کردند!

موزه تخت جمشید کجاست؟
موزه تخت جمشید در جنوب این مجموعه جای گرفته و در واقع همان حرمسرای شاهی است که به صورت موزه درآمده است. پروفسور “هرتسفلد” که در زمان رضا پهلوی(۱۳۲۰ ۱۳۰۴ ه.ش) کاوش در تخت جمشید را آغاز کرد، حرمسرا را با توجه به شواهد موجد به صورت اولیه بازسازی کرد. او پایه ستون ها، بقایای جرزها و درگاه ها را نگاه داشت و سقف را به ۱۲ ستون چوبی( به جای ستون های سنگی) برافراشت. زمین را نیز با ساروج قرمز فرش کرد. در حال حاضر اشیایی که در کاوش های تخت جمشید به دست آمده، یا در همان موزه نگهداری می شود. حرمسرا دارای کتیبه ای از خشایارشا است.

حفاظت بین المللی تخت جمشید از چه زمان آغاز شد؟
تخت جمشید در سال ۱۹۷۸ میلادی(۱۳۵۷ شمسی) برابر کنوانسیون “حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان” (مصوب ۱۹۷۲ یونسکو) در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید و تحت حمایت و حفاظت بین المللی قرار گرفت. چهار سال پیش از این تاریخ، ایران به کنوانسیون یاد شده پیوسته بود و سه اثر خود یعنی زیگورات چغازنبیل، میدان نقش جهان اصفهان و تخت جمشید را برای ثبت در فهرست آثار جهانی به کمیته بین الدول برای حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان معرفی کرده بود. این هر سه در تابستان سال ۱۳۵۷ با تصویب قاطع کشورهای عضو کنوانسیون در فهرست آثار جهانی جای گرفتند.

حفاظت بین المللی از تخت جمشید و آثار مشابه آن در کشورهای دیگر به این مبنا صورت می پذیرد که “برخی از میراث فرهنگی و طبیعی جهان دارای مزایای استثنایی هستند و باید به عنوان میراث جهانی بشریت حفظ گردند.” همچنیندر مقابل وسعت و وخامت خطرات جدیدی که این اموال را تهدید می کند، لازم است که در جامعه بین المللی با بذل کمک جمعی… در امر حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی دارای ارزش جهانی استثنایی شرکت جوید.

اگر تخت جمشید در معرض خطر قرار گیرد جامعه بین المللی چه کمکی خواهد کرد؟
حفاظت از میراث فرهنگی جهانی در درجه اول بر عهده دولتی است که یک اثر جهانی را در محدوده جغرافیایی خود جای داده. همانگونه که جامعه بین المللی متعهد می شود تا از یک اثر جهانی حمایت لازم را به عمل آورد و در مواقع ضروری کمک هایی رااختصاص دهد، دولت ها نیز موظفند تا آثار جهانی کشور خود را تحت حفاظت های ویژه قرار دهند و ضوابط بین المللی برای صیانت از آنها رابه دقت رعایت کنند.

با این وجود در صورتی که یک اثر جهانی در معرض خطر قرار گیرد( مثلاً سیل، زلزله، فرسایش طبیعی و …) سازمان جهانی یونسکو اقداماتی فوری برای نجات آن اثر ترتیب خواهد داد. این اقدامات عبارت خواهد بود از هماهنگ گردن اقدامات بین المللی برای کمک به اثر در معرض خطر، تهیه تجهیزاتی که دولت مربوطه در اختیار ندارد یا اختصاص کمک های مالی. البته حتی در در مواقع غیربحرانی نیز کمک هایی به صورت برنامه های مطالعاتی، اعزام کارشناسان و نیروی انسانی واجد صلاحیت، آموزش های کارشناسان در سطوح تشخیص، حمایت، حفاظت، شناساندن و احیای میراث فرهنگی و اعطای وام_های دراز مدت با بهره کم یا بدون بهره در اختیار کشورهای مختلف قرار می گیرد.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد

امتیاز دهید: post
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

1 نظر
  1. k می‌گوید

    به نظرم تخت جمشید کار معماران ایرانی نبوده، چون معماری اصیل ایرانی معماری خشتی است مانند: چغازنبیل و ارگ بم و… که با آب و هوای ایران سازگار تر بوده و هزینه ساخت کمتری دارد. ولی در کشورهای اروپایی که رطوبت هوا زیاد و نزولات جوی فراوان است، بنای خشتی دوام زیادی ندارد. لذا معماران آنجا برای ساخت بناهای بادوام مجبور به استفاده از سنگ شده اند که دوام زیادی دارد و به همین دلیل پیکره تراشی هم پیشرفت پیدا نمود. که البته آن را هم از مصریان باستان آموخته اند. احتمال زیاد تخت جمشید توسط معمارانی که در جنگ ایران با روم شرقی و یونان، اسیر ایرانیان شده بودند، ساخته شده و به همین دلیل هم توسط اسکندر و یارانش به آتش کشیده شد. چون آن را متعلق به ایرانیان نمی دانستند. لذا بناهای سنگی مانند تخت جمشید مربوط به یک مقطع خاصی از تاریخ ایران یعنی زمان فتوحات می باشند و در قبل و بعد از این بازه زمانی دیگر اثری از این نوع معماری به چشم نمی خورد. و الآن هم به همین دلیل غرب سعی در تبلیغ آن و معرفی اش بعنوان نماد تاریخ و تمدن ایران دارد. چون خود را مالک معنوی آن می داند.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.