نگاهی به آدمک چوبی سینما

صنعت سینما و تلویزیون از دیرباز علاقه ویژه ای به قصه کلاسیک ایتالیایی «پینوکیو» داشته است و چند بار آن را به صورت فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی تهیه کرد. ولی تولید همزمان و نزدیک به هم دو نسخه متفاوت از این قصه، نکته ای است که باعث تعجب و شگفتی اهل فن و منتقدان سینمایی شده است.

در دنیای سینما بندرت این اتفاق رخ می دهد که دو فیلمساز مستقل به صورت همزمان سراغ یک قصه مشترک رفته و آن را تبدیل به فیلمی سینمایی کنند. اما به نظر می رسد جذابیت قصه کلاسیک کارلو کلودی هنوز هم به قدری زیاد است که می تواند چنین اشتیاقی را در دل فیلمسازان نسل جدید برانگیزد و آنها را وادار کند این داستان جذاب و آموزنده را دستمایه فیلم سینمایی خود کنند.

در شرایطی که انزو دآلو، فیلمساز قدیمی سینمای ایتالیا پینوکیوی خود را آماده نمایش کرده است، گیلرمو دل تورو، فیلمساز جوان مکزیکی تبار، پیش تولید پینوکیوی خود را شروع کرده است. هر دو فیلم، محصولاتی انیمیشن هستند که به صورت سنتی و دستی تهیه شده و می شوند و از کامپیوتر دیجیتالی کوچک ترین بهره نگرفته و نخواهند گرفت.

منتقدان سینمایی، پینوکیوی انزو دآلو را یک محصول ایتالیایی معرفی نمی کنند و از آن به عنوان یک محصول مشترک اروپایی اسم می برند.

در امر تولید این انیمیشن، سرمایه گذاران فرانسوی و آلمانی هم نقش داشته اند، ولی عوامل اصلی کار و صداپیشه های آن همگی ایتالیایی هستند. به همین خاطر، رسانه های گروهی ایتالیا این پینوکیو را محصولی خودی می دانند و حاضر نیستند از آن به عنوان یک محصول مشترک اروپایی یاد کنند. این فیلم برای دسامبر امسال و در آخرین روزهای سال جاری میلادی روی پرده سینماهای ایتالیا و دیگر کشورهای اروپایی می رود. از هم اکنون برای این فیلم پیش بینی یک موفقیت بالای مالی شده و گفته می شود منتقدان سینمایی هم ـ برخلاف پینوکیوی زنده سال ۲۰۰۲ که توسط روبرتو بنینی بازی و کارگردانی شد ـ آن را تحسین خواهند کرد. در شرایطی که صنعت سینمای ایتالیا در رقابت با تولیدات خارجی ـ و بویژه هالیوودی ـ با مشکلات زیادی روبه روست، تحلیلگران اقتصادی سینما می گویند استقبال بالای تماشاگران از پینوکیو روح تازه ای به جسم نیمه جان سینمای بومی خواهد دمید.

اما قبل از این که تماشاگران معمولی سینما در روز بیست و یکم دسامبر به تماشای نسخه جدید پینوکیو بنشینند، این فیلم نمایش ویژه ای در جشنواره بین المللی فیلم ونیز خواهد داشت. مسئولان این جشنواره قدیمی ایتالیایی، پینوکیو را به عنوان فیلم افتتاحیه بخش «روزهای ونیز» انتخاب کرده اند. مدیر این بخش می گوید: «افتتاحیه روزهای ونیز با یک فیلم انیمیشن، بهترین راه و شیوه برای آن است که روی لحن و حال و هوای فانتزی جشنواره ـ که می خواهد جوانگرا باشد ـ تاکید کنیم.» انیمیشن پینوکیو با آن که یک کار سنتی است و با هنر دست هنرمندان خلاق انیماتور خلق شده، به هر دو صورت دوبعدی و سه بعدی تهیه شده و به نمایش عمومی گذاشته می شود. گابریل کارپیو، هنرمند نوجوان ایتالیایی در این انیمیشن صدای خود را به شخصیت پینوکیو قرض داده است. برخلاف انیمیشن های پرسر و صدای چند سال اخیر هالیوود که هنرپیشگان سرشناس به جای شخصیت های کارتونی قصه صحبت می کنند، پینوکیوی ایتالیایی به چنین کاری متوسل نشده است.

انزو دآلو، کارگردان نسخه تازه سینمایی پینوکیو می گوید تمام تلاش خود را به خرج داده تا به متن و روح قصه کلاسیک کولودی وفادار بماند و اقتباسی دقیق از کتاب پرخواننده این نویسنده قدیمی ارائه دهد. از این نظر، فیلم او تفاوت های عمده و آشکاری با انیمیشن کلاسیک و تحسین شده سال ۱۹۴۰ کمپانی والت دیزنی خواهد داشت.

نکته: در شرایطی که انزو دآلو، فیلمساز قدیمی سینمای ایتالیا پینوکیوی خود را آماده نمایش کرده است گیلرمو دل تورو فیلمساز جوان مکزیکی تبار پیش تولید پینوکیوی خود را شروع کرده است.

انیمیشن کلاسیک والت دیزنی تعدادی کاراکتر و ماجرای تازه وارد قصه کلاسیک کولودی کرد که در متن اصلی وجود نداشت، اما فیلم دآلو شخصیت ها و ماجراهایی را به نمایش می گذارد که این نویسنده ایتالیایی در اثر تحسین شده قرن هجدهم خود، در معرض دید و قضاوت اهل کتاب قرار داد. به گفته این فیلمساز: «من پینوکیو را پسربچه ای شاد می بینم که عاشق زندگی و دنیای پیرامون خود است. به نظر من او کسی است که توانایی تبدیل بدبختی به خوش شانسی را دارد و می تواند از یک فضای سرد و تیره، دنیایی گرم و خوشحال خلق کند، بنابراین سعی کردم فیلم من هم ارائه دهند همین روحیه و حال و هوا باشد.»

لوسیا دالا، هنرمند سرشناس ایتالیایی موسیقی متن پینوکیو را نوشت. اثر او یکی از آخرین کارهای هنری وی قبل از مرگش بود.

انزو دآلو همکاری با این هنرمند فقید را یکی از بهترین تجربه های کاری کارنامه هنری خویش ارزیابی می کند و با این حال می گوید پینوکیوی او شعری در ستایش زندگی و جذابیت های آن است. این فیلمساز اهل ناپل که متولد ۱۹۵۳ است، یکی از انیماتورهای موفق سینمای ایتالیاست و هنوز هم در ۳۰سالگی، روحیه ای کودکانه دارد. وی کار فیلمسازی را از سال ۱۹۹۶ با انیمیشن «اسباب بازی هایی که کریسمس را نجات دادند» شروع کرد. استقبال تماشاگران ایتالیایی ـ و بویژه کودکان و نوجوانان ـ از این فیلم باعث دلگرمی دآلو برای ساخت انیمیشن های بعدی اش شد. او که نویسنده فیلمنامه کارهای سینمایی خود نیز بوده است، پس از این فیلم، سه انیمیشن بلند سینمایی دیگر هم ساخت و برای رسانه تلویزیون هم یک انیمیشن خانوادگی و ماجراجویانه ۱۵ میلیون دلاری ۱۳ قسمتی را کارگردانی کرد.

این فیلمساز می گوید: «از دوران کودکی به ژانر انیمیشن علاقه خاصی داشتم. انواع و اقسام کارتون های داخلی و خارجی را نگاه می کردم و همیشه دلم می خواست وقتی بزرگ شدم وارد این حرفه شوم.

من مخالفتی با نمایش عمومی انیمیشن های خارجی برای کودکان و نوجوانان ایتالیایی ندارم و باورم این است که آنها باید این انیمیشن ها را هم تماشا کنند. ولی باورم این است که آنها باید در وهله اول بیننده انیمیشن هایی بومی باشند که توسط هنرمندان داخلی خلق شده و قصه های ملی را به تصویر می کشند. بچه های ایتالیایی از دوران قدیم تا حالا پینوکیو را براساس فیلم کلاسیک والت دیزنی می شناسند.

این فیلم بسیار جذاب و خوش ساخت است و من هم آن را خیلی دوست دارم. ولی احساس می کردم زمان آن رسیده که ما ایتالیایی ها هم، پینوکیوی مخصوص خودمان را داشته باشیم. این پینوکیو باید کاملا ایتالیایی باشد و فرهنگ بومی ما را معرفی کند. البته فیلم من جوابی ایتالیایی به انیمیشن کلاسیک کمپانی والت دیزنی نیست. فیلم من، احساس قلبی و حس درونی من نسبت به قصه ای کلاسیک است که مثل تمام بچه های دیگر ایتالیایی همیشه آن را دوست داشته ام و با آن بزرگ شده ام.»

انیمیشن سنتی انزو دآلو را نباید با طرحی به همین نام اثر گیلرمو دل تورو اشتباه گرفت. دل تورو، فانتزی ساز مکزیکی تبار سینما هم در تدارک فیلمی انیمیشن براساس قصه کولودی است که کار تولید آن از تابستان سال آینده شروع می شود. این فیلم اولین کار انیمیشن این فیلمساز است و او با اعلام خبر تولید این فیلم، پرده از عشق و علاقه وافر خود به ژانر انیمیشن برداشت.

تماشاگران و منتقدان سینمایی تازه متوجه شده اند خالق فیلم های «هل بوی / پسر جهنمی»، «بلید» و «میمیک» از جمله فیلمسازانی است که بسیار دوست دارد فیلم های انیمیشن نیز کارگردانی کند. پینوکیوی دل تورو با هزینه ای بسیار بالاتر از انیمیشن دآلو ـ که با هزینه ای ۳۰ میلیون دلاری تهیه شده ـ وارد مرحله تولید می شود. برخلاف پینوکیوی ایتالیایی، فیلم دل تورو اقتباسی وفادارانه از قصه کلاسیک کارلو کولودی نخواهد بود و فضایی تیره تر و سردتر از فضای قصه کتاب را به تصویر خواهد کشید. با این حال، فانتزی قصه کولودی چیزی است که به طبع دل توروی فانتزی ساز هم خوش می آید. دانیل رادکلیف، بازیگر نقش هری پاتر در مجموعه فیلم هشت قسمتی «هری پاتر»، صدای خره را به شخصیت کارتونی پینوکیو در فیلم دل تورو قرض خواهد داد. دل تورو که هنوز پینوکیوی انزو دآلو را ندیده، می گوید انیمیشن او حتما تفاوت های زیادی با این انیمیشن ایتالیایی خواهد داشت و نگران آن نیست که فیلم او پس از فیلم این هنرمند ایتالیایی، به روی پرده سینماها می رود. پینوکیوی دل تورو به صورت محصول مشترک آمریکا با فرانسه تولید خواهد شد.

مترجم: کیکاووس زیاری
ورایتی؛ روزنامه جام جم

امتیاز دهید: post
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.