حجاب و زیست‌ جهان جنسی

می خواهیم درباب عالمی سخن بگوییم که یکی از محصولات آن پدیده ای به نام «بی حجابی» است. این واقعیتی تاریخی است که پدیده ی «بی حجابی» متعلقِ عالم مدرن و عصر تجدد است. البته از این سخن نباید این گونه برداشت کرد که در ادوار پیشین، بی حجاب، وجود نداشته و همه ی زنان محجبه بودند. به طور قطع همواره می توان به وجود اشخاص بی حجاب در ادوار ماضی حکم داد. وجود مغنیان و آوازه خوانان در دربار شاهان، و زنانی که در محافل بزم و عیش اشراف حاضر می شدند جمله گی دلالت بر وجود افرادی با پوشش نامناسب در تاریخ ایران دارد. اما این همه هرگز منجر به ظهور یک پدیده نگردید. اگر پیش از این و در ادوار پیشین، شخص بی حجابی یافت می شد، اولاً محدود به محافل خاصی بود، و ثانیاً از منظر عموم مردان و زنان ایرانی، مترود و منزوی بودند. بی حجابی به مثابه ی یک پدیده، که حکایت از مناسبات خاصی دارد، مختص عصر تجدد است.

شاید سرآغاز شکل گیری این پدیده ی مدرن، به دوره ی قاجار و شکل گیری فرقه ی «بابیت» و «بهاییت» در ایران بازگردد. «قره العین» گویا نخستین زنی بود که به تبعیت از آموزه های فرقه ی بابیت، به کشف حجاب روآورد و اندیشه ی آزادی زنان را دنبال می کرد. البته آشکار است که تأسیس فرقه هایی مانند «شیخیه»، «بابیت» و «بهاییت» در فرهنگ شیعی، و «وهابیت» در میان اهل سنت از جمله دسایس استعمار پیر برای انشقاق و انحراف در دیانت اسلام بوده است.

مواجهه ی ایرانیان با دنیای مدرن، و استیلای غربیان بر مقدرات مسلمانان نتایجی به بار آورد که بعدها در زمان رضاخان میرپنج و مقوله ی کشف حجاب، به طور آشکار و رسمی تحقق می یابد. کشف حجاب رضاخانی در حقیقت ثمره ی نامیمون ورود اندیشه ی تجدد به مرزهای فرهنگی این سرزمین بود که از عصر قجری مقدمات آن فراهم شده بود.

بی حجابی به مثابه ی یک پدیده ی تاریخی که محصول تجدد است، اوصافی دارد که آن را به یک پدیده تبدیل نموده است. از جمله ی این اوصاف نخست این که، بی حجابی دیگر محدود به محافل خاص و طبقه ای ویژه محدود نمی شود. از طبقات فقیر تا ثروت مندان، از تحصیل کرده های دانش گاهی تا عوام بی سواد، از بی-بندوبارترین افراد تا افراد مقید به آداب دینی و اخلاقی، می توان بی حجابی را دید. دلیل دیگر بر پدیده بودن بی حجابی این که امروزه تلقی فحشا از بی حجابی وجود ندارد و بی حجاب مطرود جامعه ی اسلامی نیست. حال آن که در گذشته مفهوم بی حجابی با مفهوم فحشا برابر بود.

دلیل دیگر این که بی حجابی منجر به ظهور مناسبات خاص در میان افراد جامعه شده است. گاهی در میان مدافعان یک شخصیت کاملاً دینی و مذهبی مانند احمدی نژاد یا سیدحسن نصرالله، بی حجاب هایی دیده می شوند که بسیار آتشی تر و انقلابی تر از مدافعان مذهبی ظاهر می شوند.

بی حجابی پدیده ای ست مدرن، که تنها در دنیای مدرن قابل فهم است. برای فهم این پدیده ی تاریخی باید آن را درون این «کل» و «عالم»ی را دید که از آن به «عصر تجدد» یاد می شود. اگر پدیده ای جزیی، از کل خود جدا انگاشته شود و به طور انتزاعی دیده شود، هرگز قابل فهم نخواهد بود. اساساً هیچ جزیی قابل فهم نیست مگر درون «کل» دیده شود. یک اتومبیل را به مثابه ی یک «کل» تصور کنید. یکی از اجزای آن مانند «میل لنگ» را در نظر آورید. اگر کسی هرگز اتومبیل ـ یعنی آن کل ـ را ندیده باشد مانند انسانی که در قبایل بدوی زنده گی می کند، چه تأویل و تفسیری از این جزء یعنی میل لنگ، خواهد داشت؟ شیء درازی که وزن سنگینی دارد و می توان با آن در کارهای زیادی مانند شکار یا شکستن شاخ و برگ درختان استفاده نمود.

میل لنگ به مثابه ی قطعه ای از اتومبیل زمانی دانسته می شود که آن کل، یعنی اتومبیل «به دید» آید. به دید آمدن یک کل درواقع روش «پدیدارشناسی» است. پدیدارشناسی به ما می آموزد که از یک سو اجزا را درون یک کل ببینیم و از سوی دیگر، بدانیم که یک «کل» صرفاً مجموعه ای از اجزا نیست. کل چیزی فراتر از مجموعه ی اجزا است. همان مثال اتومبیل را درنظر آورید. اگر همه ی اجزای یک اتومبیل از کوچک ترین قطعه مانند پیچ و مهره تا بزرگ ترین مانند، اتاق و شاسی، در یک مکان انباشته شوند، هرگز کلی به نام اتومبیل حاصل نمی شود. اتومبیل به مثابه ی یک کل، زمانی به دست می آید که مجموع اجزا در نسبت هایی خاص با یک دیگر قرار گیرند. پس «کل»، مجموع اجزا در نسبت هایی خاص با یک دیگر است.

پدیدارشناسی به ما نشان می دهد که مجموع اجزا را در نسبت هایی خاص با یک دیگر ببینیم. اما هنوز برای فهم پدیده مرحله ی سومی نیز باقی است. فهم یک پدیده دیدن اجزای درون یک کل است و فهم کل دیدن اجزا در نسبت هایی خاص است. اما اگر این مجموع اجزا که در نسبت های خاص با یک دیگر وجود دارد و یک کل را ساخته است، درون یک کل بزرگ تر که همان عالم زیست جهانی ما است قرار نگیرد، هرگز فمیده نمی شود. در همان مثال اتومبیل، اگر حتا همه ی اجزا در نسبت هایی خاص با یک دیگر قرار گیرند ـ مونتاژ شوند ـ و کلی به نام اتومبیل ساخته شود، ولی در دنیای بدوی و قبیله ای که هیچ تجربه ای از دنیای مدرن ندارد حضور یابد، هرگز به مثابه ی اتومبیل و وسیله ی حمل و نقل شناخته نمی شود. برای یک انسان بدوی قبیله های آمازون، اتومبیل احتمالاً یک جزیی است که می توان درون آن نشست و یا بر بالای سقف آن رفت و میوه ی درختان را چید. فهم اتومبیل به مثابه ی یک وسیله ی حمل و نقل، وابسته به مجموعه ای از مناسبات است که در دنیای مدرن قابل تحقق و البته قابل فهم است.

به موضوع بحث خود بازگردیم. بی حجابی به مثابه ی یک پدیده ی مدرن، جزیی است که درون کلِ خود یعنی دنیای تجدد قابل فهم است. حال باید بدانیم چه گونه می توان دنیای تجدد را به دید آورد. به دید آوردن دنیای تجدد، و دیدن جزیی مانند بی حجابی، درون این کل، پدیدارشناسی عصر جدید خواهد بود.

اگر بی حجابی پدیده ای است «جزیی» که درون «کل» خود یعنی دنیای مدرن، معنا و مفهوم می یابد و در نسبتی خاص با اجزای دیگر این «کل» ایستاده است، پس می بایست نسبتی با این عالم بیابیم تا قادر به فهم این اجزا باشیم. حال پرسش این است که چه گونه می توان مدرنیته را به مثابه ی یک «کل» به دید آورد؟ و چه گونه می توان نسبتی با این کل یافت تا پدیده های جزیی این کل به درستی فهم شود؟
درباب حجاب و بی حجابی، سخنان زیادی گفته اند و می توان گفت. غالباً در باب این موضوع یا از منظر علوم اجتماعی، بحث می شود و یا منظر روان شناختی اختیار می شود و یا از منظر فقهی بدان می پردازند. کم تر دیده و یا شنیده ایم که نگاه هستی شناحتی به این موضوع شود. مراد از نگاه هستی شناختی همان دیدن اجزا درون یک کل و فهم آن درون یک نسبت خاص زیست جهانی است. من در این مقاله می خواهم در این خصوص از منظری هستی شناسانه و با نگاهی پدیدارشناسانه به نکاتی توجه نمایم که غالباً مورد غفلت قرار می گیرد.
بی حجابی، یا بد حجابی، در جامعه ای مانند ایران، علل متعددی دارد که این علل در مجموع، عالمی را برای ایرانیان به طور عام ساخته است که من از آن به «زیست جهان جنسی» و یا «عالم سکشوآل» یاد می کنم.

در جامعه ای که معماری، شهرسازی، ترافیک، صنعت، ورزش، هنر، رسانه، سینما، سیاست و بسیاری از امور آن ساختار و ماهیت سکشوآل دارد، به طور طبیعی، رفتار افراد نیز ماهیت سکشوآل پیدا می کند.

ماهیت سکشوآل این امور، ارجاع به ماهیت تمدنی دارد که اصل «لذت» و کسب آن را غایت خود قرار داده است. به گمان ام فروید در تشریح ماهیت این تمدن به درستی می گفت که: «اگر ناگزیر نبودیم به منظور بقای خود کار کنیم، شاید به ساده گی، تمام طول روز را دراز می کشیدیم و کاری نمی کردیم و لذت می بردیم» (Literary Theory, p151).

اما نکته ای که فروید نتوانست در غایت این تمدن آن را ببیند، «فروپاشی معنا» بود که حاصل سیر منطقی اصل لذت در زیست جهان انسان مدرن بود. اصل لذت، در بسط تاریخی خود منجر به تغییر «موضوع» مقوله-ای شد، که امروزه از آن به فروپاشی معنا یاد می شود. هر مقوله ای از جمله «سکس» موضوعی دارد. موضوع این مقوله، روابط انسانی است. یعنی سکس در روابط دو انسان همواره طرح بوده و غایت آن «تولید مثل» و بقای نسل انسانی است. البته در تفکر دینی علاوه بر این غایت، اهداف دیگری نیز درمیان است مانند، تکامل روحی و معنوی انسان در ذیل زوجیت. پس سکس، در تفکر دینی و به تبع در تمدن دینی اصلی است که ارجاع به امر قدسی دارد. اما وقتی سکس صرفاً برای لذت می شود، به طور منطقی هدف «تولید مثل» نیز از میان برداشته می شود و صرفاً کنشی خواهد شد معطوف به لذت.

البته در تمدن غربی امروزه دیگر حتا سکس برای لذت هم دیگر نیست. یعنی کنشی طبیعی فرض می شود که برخواسته از سرشت آدمی است و می بایست آدمی در ظهور این کنش موانع را برطرف نماید. این گونه سکس دیگر غایت لذت جویی را نیز از دست می دهد. عدم هیچ گونه ارجاع یک کنش به چیزی فراتر از خود را «فروپاشی معنا» می نامند. یعنی اگر چیزی به فراتر از خود ارجاع نداشته باشد، طبیعتاً بی معنا خواهد بود. کلمه-ای مانند «هشلپو» در لغت نامه ها ارجاعی ندارد. یعنی در مقابل این کلمه هیچ کلمه ای وجود ندارد. و تنها به خود ارجاع دارد، لذا بی معنا است. خودمرجعی و خودبنیادی، بی معنایی است.

سکس، دیگر به چیزی جز خود ارجاع ندارد. این عدم ارجاع، منجر به تکثیر موضوعاتی می شود که اولاً و بالذات هیچ نسبتی با سکس ندارند. وقتی سکس موضوع اصلی خود که همان روابط انسانی را از دست می-دهد، در موضوعات دیگر مانند معماری، شهرسازی، ورزش، صنعت و… خود را متکثر می نماید.

تکثیر سکس در موضوعات و بسترهای غیرمتجانس، عالمی را پدیدار می سازد که ما آن را «زیست جهان جنسی» می نامیم. و البته باید توجه داشت که این تکثیر، دلالت بر فروپاشی معنای آن دارد.

زیست جهان جنسی حاصل، فروپاشی معنای سکس است و فروپاشی معنای سکس نیز حاصل اصلی است که فروید به خوبی آن را تشریح کرده است. درون این زیست جهان، همه چیز به گونه ای دیگر تفسیر و تعبیر می شود. این بدان معناست که لذت و بهره وری بیش تر، غایت همه ی مناسبات می شود. بهره وری سیاسی، بهره وری اقتصادی، بهره وری در معماری، و بهره وری در موضوعات مختلف.
یکی از مظاهر این زیست جهان، «بی حجابی» و یا «بدحجابی» است. بی حجابی، کنشی است از یک سو هم معلول زیست جهان سکشوآل است و از سوی دیگر هم علت آن. در این مقال سعی خواهم کرد کمی درباب این «عالم» و «زیست جهان» سخن بگویم.

معماری جنسی
توجه به معماری اصیل اسلامی ایران، بسیار در فهم ماهیت سکسشوآل معماری مدرن مؤثر خواهد بود. معماری اصیل ایرانیان، در ذات خود «عفیف» بود. عناصری مانند «اندرونی» و «بیرونی»، «مطبخ»، حتا کلون در، که یکی برای اهل خانه و محرم ها بود و دیگری برای بیگانه و نامحرمان بود؛ همه ی این عناصر در یک ساختار مناسب و محاسبه شده در خدمت «کلی» بود که نام این کل «خانه» بود. خانه، محل امنیت و آسایش بود تا در آن، اهل خانه به «سکینه» برسند. پاکی و عفت از در و دیوار خانه ی ایرانی می بارد.

اما در مقابل، معماری مدرن با عناصری که دارد اساساً خانه را تبدیل به یک «سرپناه» کرده است. آدمی خسته از فعالیت اجتماعی، شب هنگام به یک سرپناه نیاز دارد و خانه چنین جایی می شود، هم چنان که مسافرخانه، هتل، حتا زیر یک پل و داخل باجه ی تلفن نیز می تواند برای کسانی «سرپناه» باشد. دیگر چیزی به نام «سکینه» و «آرامش» و «عفت» در این معماری معنا ندارد. همه چیز به طور آشکار و لخت عرضه می شود. باید از کم ترین فضا برای بیش ترین منفعت استفاده کرد. آش پزخانه «باز» می شود. آش پزخانه ی «اُپن» نماد روسپی گری معماری مدرن است. حتا حمام نیز می تواند شیشه ای باشد. نیازی به پوشیده گی نیست. هیچ حریم خصوصی وجود ندارد. سایه ی «برج ها» بر روی خانه های سنتی، و ساختمان های دیگر سنگینی می کند. دیگر عفت در معماری وجود ندارد. چنین معماری در ذات خود سکسشوآل است.

شهرسازی جنسی
شهر مدرن، شهری ست برای انسان مدرن و همان گونه که معماری انسان مدرن ماهیت سکسشوآل می یابد، شهر نیز از همان ماهیت تبعیت می کند. عناصر شکل دهنده ی شهر مدرن عناصری است برای ایجاد «لذت» بیش تر. ساختمان های بلندی که اشراف کامل به ساختمان های کوچک مجاور دارند و تا اتاق خواب ساختمان های مجاور را در دید خود می آورند. همه چیز در چشم انداز سکسشوآل مستقر می شوند. نمادهای مردانه (مانند «برج میلاد») در برابر نمادهای زنانه (مانند «تونل کردستان» یا «تونل توحید») می ایستند. اتوبان ها و بزرگ راه هایی که می توان با سرعت در میان انبوه اتومبیل ها «لایی» کشید. لایی کشیدن در ترافیک خیابان ها و لذت حاصل از آن، یک کنش سکسشوآل است. چنین کنشی، شب ها در اتوبان ها لذت بیش تری تولید می کند.

ورزش جنسی
ماهیت ورزش های قهرمانی امروزه کاملاً سکسشوآل است. ورزش قهرمانی اساساً دیگر ورزش نیست. چراکه دیگر نه برای سلامت بل که برای تولید لذت است؛ لذتی سکسشوآل. البته بازهم اصل لذت نیز گم می شود. چراکه لذت توأم با درد و زخم و جراحت و حتا گاهی مرگ می شود.

شاید مفهوم سکس در ورزشی مانند بدن سازی، بسیار آشکار باشد. هنگامی که شخص بدن ساز در برابر آیینه می ایستد و اندام خود را نظاره می کند، آیینه ابزاری لازم برای این «خودارضایی» بدن ساز است. اما نه تنها بدن سازی بل که همه ی ورزش هایی که امروزه به ورزش قهرمانی بدل شده است چنین ماهیتی دارند. چراکه دیگر نه معطوف به سلامت و تن درستی هستند و نه لذت ناب تولید می کنند. فوتبال را در نظر آورید. شاید ماهیت سکسشوآل فوتبال بسی شدیدتر از دیگر ورزش های قهرمانی باشد. عناصر جنسی موجود در این ورزش، به شکل فزاینده ای سکسشوآل است: داخل کردن یک توپ درون یک سوراخ (دروازه) و لذت حاصل از این فعل؛ لایی زدن بازی کن حریف، به مثابه ی یک حریف جنسی و لذت حاصل از آن برای شخص فاعل (لایی زن) و خشم مفعول (لایی خور)؛ فریادها و خوش حالی ها و حتا عصبانیت های حاصل از برد یا باخت، همه گی کنش هایی سکسشوآل اند. این شاید بسیار طنزگونه به نظر آید؛ ولی واقعیت این است که از منظر پدیدارشناسانه، ماهیت چنین تمدنی طنزگونه است.

صنعت جنسی
تولیدات صنعتی با طراحی های مدرن گرچه همه گی در خدمت تولید لذت اند، اما با ابداع مفهوم «طراحی جنسی» (sexual design) در تولیدات صنعتی، این مفهوم به طور رسمی و با آگاهی تمام پا به عرصه ی صنعت نهاد. امروزه بسیاری از صنایع بزرگ دنیا در طبقه بندی محصولات خود، محصولاتی را با همین عنوان طراحی و تولید می کنند. گرچه ابتدا این مفهوم به دلیل طبقه بندی مشتریان و شناخت ذایقه ی آن ها پدید آمد، چراکه برخی از افراد به عناصر سکسشوآل علاقه نشان می دادند، اما به تدریج این محصولات در سطح جامعه شروع به ذایقه سازی می کنند و حتا کسانی که هیچ توجه ای به نمادهای سکسشوآل نداشته اند، به جمع مشتریان این محصولات افزوده می شوند. برای نمونه اتومبیل «پژو ۲۰۶» یکی از محصولات سکسشوآل صنایع خودروسازی پژو فرانسه است که امروزه حتا افرادی از این خودرو استفاده می برند که شاید کم ترین توجه را به این ماهیت داشته باشند.

رسانه ی جنسی
شاید رسانه ها در عصر جدید مهم ترین عامل اشاعه ی سکسشوآلیته در جوامع باشند. البته رسانه های غربی به طور مستیقم و با ساخت برنامه های «پورنو» و دیگر رسانه ها از جمله رسانه ی ملی خودمان با ساخت برنامه هایی با ماهیت سکسشوآل، در شکل گیری ذایقه ی سکسشوآل مردم مؤثر اند.

حضور زنان که البته باید هم صدای جذاب و هم سیمای خوبی داشته باشند، در برنامه ها و ایجاد یک ذهنیت مقایسه ای و تطبیقی برای مخاطب، عملاً بر شعله های جنسی جامعه می افزاید. البته این وقایع همه گی در سطح ناخودآگاه افراد شکل می گیرد و همین ناخودآگاه منجر به ظهور و بروز رفتارها و کنش هایی می شود که ما آن ها را با عناوینی مانند «بدحجابی»، «بی حجابی» و «ناهنجاری» و… می شناسیم.

البته باید توجه داشت که زیست جهان جنسی، تنها منجر به ظهور کنش های ناهنجار نمی شود. واقعیت آن است که همه ی کنش ها درون این زیست جهان متأثر از آن خواهند بود. شاید طبیعی باشد که در بازار سنتی مانند «بازار شاه عبدالعظیم»، فروش گاه البسه ی زنانه، پشت ویترین مغازه می نویسد، «چادر اندامی موجود است». وقتی «چادر» که یکی از عناصر زیست جهان دینی و عفیف بوده، این گونه بدل به استعاره ای جنسی می شود، به راحتی می توان دانست که «زیست جهان جنسی» در لایه های پنهانی از زیست جهان ما نفوذ کرده است.

بی حجابی به مثابۀ یک کنش جنسی
آن چه در خصوص زیست جهان جنسی گفتیم، البته اندکی از این جهان سکشوآل است که به طرق مختلفی سعی در کتمان ماهیت خود دارد. سکشوآلیته دلالت به تکثیر امر جنسی در موضوعات نامتجانسی دارد که به راحتی به دید نمی آید. اما آن چه مهم است این که، رفتارها و ناهنجاری ها و حتا هنجارهای ما امروزه درون این زیست جهان درحال شکل گیری است. شاید دیگر در چنین عالمی تکیه بر «سخنِ» (Discourse) قدرت در ایجاد یک هنجار مانند، حجاب هم غیرممکن و هم نامطلوب باشد. در زیست جهانی که ماهیت سکشوآل دارد، تکیه بر «سخنِ قدرت» برای مقابله با مقوله ای مانند بی حجابی جز تشدید آن ناهنجاری هیچ نتیجه و فایده ای نخواهد داشت. تجربه ی سی سال گذشته در قالب «گشت ثارالله»، «گشت جندالله» و «گشت ارشاد» و ناکامی های آن ها مؤید این نظر است. سکشوآلیته، ماهیت بسیاری از کنش های است که تهی از «خودآگاهی» و قصد و غرض است. سکشوآلیته پنهان است و چون پنهان است، قدرت مند عمل میکند.

شاید آرایش فزاینده ی دختران ایرانی در تمام دنیا بی نظیر باشد. درحالی که شاید هیچ قصد و غرض آگاهانه ی جنسی نیز برای این کنش وجود ندارد، با این حال به راحتی می توان ماهیت جنسی این رفتار دختران را دریافت.

به نظر می رسد، نهادها و سازمان هایی که دغدغه ی این مقوله را دارند، هنوز فهم درستی از این پدیده نیافته-اند. پدیده ای مانند بی حجابی، معلول زیست جهانی است که بسیار پیچیده تر از آن است که با اوامر و دستورالعمل ها و بخش نامه های اداری به سرانجام نیکی برسد. بی حجابی هنوز مقوله ای پیچیده و بی حجاب نیز فردی ناشناخته است. تصور ساده و دم دستی درباب شخص بی حجاب این است که او یا با فرامین دینی ناآشنا است و یا سر مخالفت با شریعت اسلام را دارد! این تصور به نظر من از بن خطاست و با چنین تصوری از این مقوله هرگز نمی توان به راه حلی دست یافت. ساده انگارانه بودن این تصور به چند دلیل است:
۱- شخص بی حجاب، «بی حجابی» را گناه نمی داند.
۲- شخص بی حجاب، «باحجاب هایی» را می بیند که انسان های خوبی نیستند.
۳- شخص بی حجاب، بی حجاب هایی را می بیند که انسان های خوبی هستند.

۱ـ شخص بی حجاب، «بی حجابی» را گناه نمی داند.
«نمی داند» معنای خاصی دارد. این بدان معنا نیست که نشنیده و یا نخوانده است که بی حجابی گناه است. البته او درباب این گناه، هم خوانده است و هم شنیده است، بل که منظور از ندانستن، ندانستن و ندیدن باطنِ این مقوله است. اساساً انسان گناه کار چون باطن گناه را نمی بیند، مرتکب گناه می شود. کیست که باطن «دروغ»، باطن «غیبت» و خلاصه باطن گناهان را ببیند و باز هم مرتکب گناه شود؟
البته علم به باطن امور از اوصاف «متقین» است. تنها متقین هستند که باطن گناهان را می بینند. همان هایی که قرآن مجید می فرماید: «الذین یؤمنون بالغیب»؛ «کسانی که به غیب ایمان دارند». وقتی ایمان به غیب یا همان ایمان به «غیبِ عالم» نباشد، طبیعتاً همه چیز مجاز می شود. اما نکته ی حایز اهمیت در جامعه ی ما این است که در طول سی سال گذشته قرار بود کسانی که ایمان به غیب دارند و به واقع نماینده گان غیب هستند، غیبِ عالم را نیز به عموم مردم نشان دهند. قرار بود اگر کسی ما مذهبی ها و به ظاهر متشرعین را می بیند، به یاد ملکوت و غیب بیافتد. اما آیا به راستی ما نماینده گان غیب هستیم؟ آیا یک فرد غیرمذهبی که ما را می بیند، به یاد ملکوت می افتد؟ اگر این گونه نیست (که نیست) پس چه گونه انتظار داریم، دیگران (بی حجاب ها) سخن ما را و اوامر ما را بپذیرند؟ اگر ما خود، غیبِ گناه و باطن معاصی را ندیده ایم (که ندیده ایم) چه گونه است که انتظار داریم دیگران ببینند؟

۲ـ شخص بی حجاب، «باحجاب هایی» را می بیند که انسان های خوبی نیستند.
با توجه به این که ما نماینده گان ملکوت نیستیم، و غیب امور را نمی بینیم، طبیعتاً مرتکب اعمال و رفتاری هستیم که ناشی از همین جاهل بودن به باطن معاصی است. «غیبت»، «دروغ»، «تضییع حق الناس»، و بسیاری از معاصی دیگر که یک شخص بی حجابِ نزدیکِ باحجابِ جاهل به غیبِ عالم می بیند، یکی از دلایل بی حجابی اوست.

بی حجاب می بیند که چه گونه کسانی به رغم حجاب، حداقل حقوق انسانی و حتا الاهی را رعایت نمی کنند. این گونه مشاهدات، در ناخودآگاه شخص بی حجاب این تصور را ایجاد می کند که باحجابی شرط رسیدن به کمال نیست. البته او دیگر وارد به تحلیل فلسفی و کلامی نیست که بداند باحجاب بودن شرط لازم است نه شرط کافی. آن چه «می بیند»، نظام فکری او را می سازد، نه آموزه های کلامی و فلسفی.

۳ـ شخص بی حجاب، بی حجاب هایی را می بیند که انسان های خوبی هستند.
شخص بی حجاب درکنار این مشاهدات، بسیاری از افراد بی حجاب را نیز می بیند که مقید به رعایت بسیاری از تکالیف هستند. دروغ نمی گویند، غیبت نمی کنند، حرام نمی خورند، حق الناس را رعایت می کنند و البته بی حجاب یا بدحجاب نیز هستند. شاید عجیب به نظر آید که بسیاری از جریان های شبه عرفانی و گروه های مدیتیشن، در کشور ما توانسته اند در میان حتا اقشار مذهبی نیز جایی برای خود پیدا کنند. این جریان های شبه عرفانی با توسل به مجموعه رفتارها و دستورات عملی نوعی از هنجار را نشان دهند که امروزه در سلوک اجتماعی افراد حتا مذهبی نیز کم تر به چشم می خورد.

استرس، اضطراب و بسیاری از مسایلی که بشر امروز گرفتار آن است، در رفتار و اعمال اشخاص و افراد مذهبی نیز دیده می شود. گرچه خوانده و شنیده ایم که «الا بذکر الله تطمئن القلوب» اما از یک سو نماینده گان و مصادیق این آیه ی شریفه کم تر به دید می آیند و از سوی دیگر جریان های شبه عرفانی با توسل به هزاران روش عملی، توانسته اند این معنا را در عمل برای مخاطبان خود ایجاد و منتقل کنند.
زیست جهان جنسی، عالمی است که بسیاری از کنش های ما درون آن شکل گرفته است. زیست جهان «عالم» آدمی است. پس تا عالم آدمی سکسشوآل است، سخن از حجاب و بی حجابی، صرفاً پرداختن به معلول هایی خواهد بود که تنها به کار اهالی سیاست می آید. حافظ می گوید:
آدمی در «عالم» خاکی نمی آید به دست
«عالمی» دیگر بباید ساخت وز نو آدمی
عفت که باطن حجاب است، در عالم سکسشوآل به دست نمی آید و به نظر می رسد باید بیش تر درصدد فهم این مقوله باشیم تا این که با تصمیمات شتاب زده و جاهلانه بر شدت این مقوله بیافزاییم.

منبع: دوماهنامه فرهنگی-سیاسی هابیل