آشنایی با عارضه فراموشی و راهکارهای غلبه بر آن
آشنایی با عارضه فراموشی
فراموشی (Amnesia) به موجب ضعف حافظه به دلیل آسیب، شک، یا بیماری و احتلالات روانی دیگر پدید می آید. البته بیشتر شبیه یک عامل هشدار است تا یک بیماری. برای درمان آن نیز باید دلایل ابتدایی پدید آمدن آن را از میان برداشت. هیچ گونه راه معالجه ی منحصر بفردی برای بازگردادن حافظه بیمارانی که دچار آسیب مغزی قرار گرفته اند، وجود ندارد.
●انواع فراموشی
فراموشی تدریجی: به گونه ای است که وقایع جدیدی که برای فرد در زندگی اتفاق می افتد، به حافظه بلند مدت انتقال پیدا نمی کند.
فراموشی معکوس: به این شکل است که فرد در به یاد آوردن وقایعی که در گذشته برایش اتفاق افتاده است با مشکلاتی مواجه می شود و به خوبی نمی تواند وقایع و تجربیاتی را که در گذشته کسب کرده است را به یاد آورد.
فراموشی تجزیه کننده: فرد در این حالت اطلاعات مهم و سری فردی مربوط به خودش را آشکار می سازد که معمولاً بسته به شرایط پر استرس و آسیب زا ایجاد خواهد شد.
فراموشی ابتدایی: زمانی است که فرد نتواند به درستی وقایعی را که در ابتدای دوران کودکی برایش رخ داده است را به یاد آورد. تصور بر آن است که این نوع فراموشی در ارتباط مستقیم با یادگیری زبان در کودکان است.
بیماری روانی کرساکوف: به نوعی از فراموشی و ضعف حافظه اطلاق می شود که در اثر مصرف مشروبات الکلی در فرد ایجاد می شود. ممکن است در حافظه ی آنی فرد مشکلی ایجاد نشود، اما او در به یاد آوردن وقایع ساده، چهره ها و الگوهای پیچیده با مشکل مواجه خواهد شد.
فراموشی جِراحی: به از بین رفتن هشیاری و ورود فرد به مرحله کما اطلاق می شود که بیشتر به دلیل تصادفات رانندگی به وقوع می پیوندد.
علائم
فرد مشکلاتی را در یادگیری اطلاعات جدید و به خاطر آوردن وقایع گذشته پیدا می کند. علاوه بر این از جمله علائم رایج این اختلال می توان به سردرد، شک، افسردگی، تب، دردهای مزمن، و خستگی اشاره کرد.
علل
اغلب، فراموشی به دلیل آسیب های وارده به مغز، ضربه، بیماری های حاد، و یا استفاده از نوع خاصی ماده مخدر ایجاد خواهد شد. ضعف قدرت ذهنی و کند ذهنی نیز می توانند از جمله دلایل دیگر در مورد حافظه ی ضعیف قلمداد شوند.
با استفاده از چند راه ساده ی زیر میتوانید توانایی سلولهای مغزی را تا سالهای زیادی حفظ کنید.
۱- ورزش کنید
دانشمندان یک موسسه تحقیقات بیولوژیکی دریافتند که در مغز موشهای بالغی که تحت برنامه ورزشی قرار گرفتهاند، تولید سلولهای مرکز حافظه (هیپوکامپ) افزایش داشته است. پس نتیجه میگیریم ورزشکاران (حتی غیرحرفهایها) خیلی باهوشتر از افرادی هستند که یک گوشه نشسته و در CHAT ROOMها وقت میگذرانند. از طرف دیگر ثابت شده است که انجام حرکات ورزشی دلخواه، چند برابر بیشتر از انجام یک سری حرکات ورزشی غیرمتنوع تأثیر خواهد داشت. پس سعی کنید از ورزش لذت ببرید، نه این که به صورت اجباری و اکراه آن را انجام دهید و اگر به یک رشته ورزشی علاقه دارید، دنبال آن را بگیرید. جهت تقویت پشت کار برای ادامه ورزش، داشتن یک دوست همپا بسیار مفید میباشد.
۲- ذهن خود را ورزش دهید
با استفاده از سلولهای خاکستری مغز و وادار کردن آنها به فعالیت در زمینههای مختلف، مغز را ورزش دهید. با راههای بسیار ساده میتوانید به رشد و ترمیم سلولهای عصبی و افزایش شاخه های سلول های عصبی (دندریت) کمک کنید. فکر کردن به چیزهای زیبا و مثبت یک راه است. استفاده از کلمات جدید و تجربه مزهها و بوهای جدید، تغییر مسیر هر روزه و رفتن از یک راه جدید، همه باعث میشود که اعمال شما در کورتکس مغز تجزیه و تحلیل شود. کورتکس عالیترین لایه مغز است که کارهایی را که نیاز به درک و تیزذهنی دارد انجام میدهد. اعمالی که برای ما بهصورت عادت در میآیند، از سطح کورتکس پایین آمده و در بصلالنخاع انجام میشوند. پس با تغییر عادت میتوانیم کورتکس خود را از بیفعالیتی خارج کرده و از آن کار بکشیم. پس، از عادتهای فیزیکی و روشهای روزمره ی خود فاصله بگیرید و به دنیای ناشناختهها و تجربیات جدید سلام کنید.
۳- از غذاهای دریایی تناول کنید
روغن اُمگا-۳ که در گردو، دانهکتان و غذاهای دریایی به وفور وجود دارد، تقویت کننده قلب و مغز شناخته شده است. اُمگا-۳ دارای خواص و اثرات مفید فراوانی در بدن انسان است. یکی از این فواید عبارت است از تسهیل جریان خون به مغز. تجربه نیز ثابت کرده است کسانی که موجودات دریایی قسمت عمده غذای آنها را تشکیل میدهد، کمتر در معرض سکته، فشارعصبی، کمبود تمرکز و حافظه هستند.
به تازگی مکملهای غذایی زیادی مخصوص کودکان وارد بازار شده است که در ترکیبات آنها اُمگا-۳ قرار دارد. برای دریافت اُمگا-۳، مصرف سه وعده غذای دریایی مانند ماهی سالمون، ساردین، تن و … در هفته توصیه میشود. به یاد داشته باشید که ماهیهای چرب آبهای سرد حاوی اُمگا-۳ بیشتری میباشند.
تخممرغ حاوی اُمگا-۳ نیز میتواند تا حدودی تأمینکننده این ماده مهم برای بدن باشد. به تازگی در کشور انگلستان شیرهای حاوی اُمگا-۳ نیز با نام « SUPER MILK » به بازار عرضه شده که مانند تخمهای حاوی اُمگا-۳ ، برای کسانی که نمیتوانند از ماهی استفاده کنند، ارزشمند می باشد.
مصرف غلات و حبوبات پخته را نیز فراموش نکنید.
۴- مصرف چربی را به حداقل ممکن برسانید
چربیها قادرند حواس ذهنی شما را کاهش دهند. پژوهشی در دانشگاه تورنتو نشان داد، مهارتهای ذهنی مانند حافظه، هوشیاری، تشخیص، فاصله و یادگیری قوانین، در موشهایی که رژیم غذایی با چربی ۴۰ درصد داشته اند، فروکش کرده است. این علایم با مصرف چربیهای اشباع شده تشدید یافت. علت این امر عبارت است از:
۱- مقدار چربی خون را بالا برده و جریان خود را کندتر میکند. بنابراین اکسیژن رسانی به اعضاء، خصوصاً مغز کاهش پیدا میکند.
۲- افزایش چربی میتواند باعث کند شدن متابولیسم گلوکز که منبع عمده انرژی سلول و تنها منبع انرژی سلولهای مغزی است، شود. چربیهای اشباع در گوشت و مواد لبنی یافت میشوند.
بنابراین بهتر است گوشت بدون چربی و مواد لبنی کم چرب استفاده کنید. از ماهی، حبوبات مانند لوبیا و عدس و بنشن و … زیاد مصرف کنید. سعی کنید نیاز روزانه بدن به چربی را با خوردن روغن های گیاهی مانند: روغن زیتون، کانولا(گلزا)، آفتابگردان، سویا و دانههای روغنی مانند گردو و فندق تأمین کنید و تا حد امکان از مصرف روغنهای جامد و مواد غذایی سرخ شده به خصوص چیپس، پرهیز کنید.
۵- از مصرف میوه و سبزی غافل نشوید
سبزیجات برگ سبز تأمینکننده ویتامینE میباشند. افزایش مصرف این ویتامین از طریق غذا میتواند تأخیر در تحریک سلولهای عصبی را در افراد آلزایمری (فراموشی دوران پیری) بهبود دهد. همچنین مصرف میوهها و سبزیجات تازه، فلفل و مرکبات که غنی از ویتامین C هستند میتواند از آسیب رشته های عصبی جلوگیری کند. همچنین کمبود ویتامین B1 در بیماران دچار آلزایمر دیده شده است. بنابراین با مصرف سبزیجات و میوههای تازه، ویتامینها و املاح مورد نیاز بدن خود را تأمین کنید.
۶- از مواد الکلی پرهیز کنید
فردی که مرتباً از مشروبات الکلی استفاده میکند، حافظه، عکسالعمل و توانایی ذهنی کندی دارد. توانایی بدنی و ذهنی در این معتادان الکلی کم کم رو به انحطاط میرود مثلاً ضربه زدن، نشانهگیری هدف و… .
مطالعات انجام شده روی موشها نشان داده است الکل و نوشیدنیهای الکلی از تولید سلولهای جدید مغزی در هیپوکامپ جلوگیری میکند. یعنی الکل نه تنها موجب کاهش توانایی سلولهای مغزی میشود، بلکه از ترمیم و رشد مجدد آنها نیز جلوگیری میکند.