چاقی دانشآموزان را مهار کنیم
چندسالی میشود که کارشناسان سلامت در مورد زیاد شدن تعداد دانشآموزان چاق در کشور هشدار می‌دهند.
چاقی یکی از مشکلات تغذیه‌ای عمده به ویژه در کشورهای پیشرفته به شمار می‌رود. به طوری که همه فعالیت‌های فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از نظر روانی و احساسی نیز او را دچار مشکل می‌کند.
اما علاوه بر تعداد زیاد افراد چاقی که در کشور وجود دارد، چندسالی میشود که کارشناسان سلامت در مورد زیاد شدن تعداد دانشآموزان چاق در کشور هشدار می‌دهند.
به نوشته گروه علمی خبرگزاری دانشجو، استفاده بی‌رویه از میان وعده‌های غیرخانگی مانند انواع کیک، بیسکویت، آب‌میوه صنعتی، شکلات و آبنبات موجب اضافه وزن دانشآموزان میشود و در حال حاضر مشکل بزرگ در میان دانشآموزان چاقی و اضافه وزن است.
به طوری که بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۵/۱۹ درصد پسران و ۱۶ درصد دختران در ایران دچار مشکل اضافه وزن هستند.
بر اساس نظر انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دفتر بهبود تغذیه، دانشآموزان به دلیل کم‌تحرکی و مصرف موادغذایی کم ارزش دچار افزایش وزن مفرط نسبت به قد خود شده‌اند، ولی اگر برنامه غذایی این دسته از بچه‌ها توسط یک متخصص اصلاح شود و همچنین برنامه ورزشی، حداقل یک یا دو روز در هفته برایشان در نظر گرفته شود، سلول‌های اضافی چربی در بدن آنها از بین خواهد رفت.
در حالی که این اتفاق هرگز در بزرگسالی نمی‌افتد و فقط سلول‌های چربی کوچک می‌شوند و هرگز از بین نمی‌روند.
وزارت بهداشت اعلام کرده که ۴۵ درصد از دانشآموزان بیش از چهار ساعت پای تلویزیون می‌نشینند و بیش از ۴۰ درصد آنها بیشتر وقت خود را پای رایانه هستند که این یکی از علت‌های عمده اضافه وزن در میان دانشآموزان است.
دانشآموزان تغذیه مناسبی نیز ندارند. زیرا مدت زمان زیادی را در خارج از خانه می‌گذرانند و به همین دلیل نظارت والدین بر تغذیه آنها بسیار کم است.
والدین باید دقت کنند تا غلات کامل را در اختیار کودکان و نوجوانان خود قرار دهند. زیرا نسبت به غلات تصفیه شده، فیبر، ویتامین و مواد معدنی بیشتری دارند و نان سنگک و ماکارونی سبوس دار نمونه‌های محصولات تهیه شده از غلات کامل هستند.
بهترین شیوه کاهش وزن و جلوگیری از اضافه وزن دانشآموزان مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها است. چون میوه‌ها و سبزی‌ها دارای کالری منفی هستند و بدن برای هضم آنها باید انرژی مصرف کند و این انرژی موجب کاهش وزن فرد میشود. بنابراین دانشآموزان باید به عنوان میان وعده در مدارس از میوه استفاده کنند.
همچنین دانشآموزان ایرانی با کمبود ویتامین D نیز روبرو هستند که توزیع شیرهای یارانه‌ای بین دانشآموزان سبب تامین مقداری ویتامین D و کلسیم در بدن آنها میشود، البته مصرف شیرهای یارانه‌ای نیاز کامل بدن دانشآموزان به ویتامین D را تأمین نمی‌کند. به همین دلیل دانشآموزان باید در فواصل روز از مواد لبنی دیگری استفاده کنند.
تلویزیون عامل چاقی دانشآموزان
چند روز پیش هم وزیر بهداشت اعلام کرد: براساس آمارها، بیش از ۴۵ درصد دانشآموزان کشور روزانه چهار ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند و ۴۰ درصد از دانشآموزان نیز به مدت طولانی از کامپیوتر استفاده می‌کنند که این موارد از عواملی است که به کم تحرکی و چاقی دانشآموزان کمک می‌کند.
به گزارش مهر، دکتر مرضیه وحید دستجردی گفت: تغذیه نامناسب از جمله مصرف غذاهای آماده و انواع ساندویچ‌ها هم یکی دیگر از مشکلات میان نسل جوان است.
او گفت: خوردن خوراکی‌های میان وعده مانند شکلات و چیپس و مصرف بی‌رویه فست فودها، منجر به چاقی میشود که سلامت دانشآموزان را در آینده به خطر می‌‌اندازد.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تأکید کرد نباید فراموش کرد که چاقی، مقدمه بیماری است و این موضوع در آینده انسان را دچار بیماری‌های مختلف و کوتاهی قد می‌کند.
بچه‌های امروز و دیروز
شیوه زندگی نسل امروز با گذشته خیلی فرق کرده است؛ نوع بازی‌های کودکان امروز دیگر مبتنی بر فعالیت و تحرک جسمی نیست و بازی‌های رایانه‌ای که در بهترین حالت به تقویت قوای فکری بچه‌ها کمک می‌کند، جایگزین بازی‌های پرتحرک کودکانه گذشته شده است.
به گزارش سلامت نیوز دکتر بهزاد نوشادی، متخصص طب ورزشی و مدرس دانشگاه می‌گوید: اتفاق بدتری که امروز افتاده است، این است که خانواده‌ها نمی‌خواهند بچه‌هایشان زیاد سختی بکشند و با این رویکرد آنان را از حداقل فعالیت فیزیکی نیز بازمی‌دارند.
نه‌تنها بچه‌های امروز دیگر به بازی‌های پرتحرک در فضاهای باز مثل بوستان‌ها و مکان‌های تفریحی رغبتی نشان نمی‌دهند، بلکه والدینشان آنها را حتی از حداقل پیاده‌روی روزانه که می‌تواند در قالب رفت و آمد به مدرسه باشد، نیز با استفاده از سرویس‌های مدارس منع می‌کنند.
نسل فردا، اسیر شکم‌های بزرگ
دکتر نوشادی با تاکید بر این که بچه‌ها و به خصوص دانشآموزان علاقه شدیدی به فست‌فودها، تنقلات پرکالری و کم‌ارزش و نیز نوشابه‌های مضر گازدار پیدا کرده‌اند، اضافه می‌کند: اتفاقی که به دنبال مصرف این نوع مواد غذایی در کنار کم‌تحرکی بچه‌ها می‌افتد، این است که این بچه‌ها در آینده دچار شکم‌های بزرگی خواهند بود که به دنبال تجمع تدریجی چربی به وجود آمده است.
هرچه هم حفره شکمی بزرگ‌تر باشد، استعداد فرد برای ابتلا به بیماری‌هایی چون دیابت، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و تصلّب شرایین همچنین بیماری‌های کبدی و سرطان‌های دستگاه گوارش بیشتر میشود.
بی‌شک یکی از ریشه‌های افزایش آمار ابتلا به سرطان‌های گوارشی در میان مردان ایرانی نیز رژیم‌های غذایی غلط و نداشتن تحرک است.
از بچه‌های چاق تا بزرگسالان بیمار
برلیانت بزرگمهر، مسئول کمیته آموزش انجمن تغذیه ایران و مشاور تغذیه و رژیم‌درمانی نیز می‌گوید: متاسفانه بچه‌هایی که چاق هستند، کم‌تحرک نیز می‌شوند و همین مساله باعث میشود چربی‌های نامطلوب خون آنها در بزرگسالی افزایش پیدا کند و به دنبال آن دچار افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی عروقی نیز بشوند.
او تاکید می‌کند: متأسفانه مصرف مواد غذایی چرب و پرکالری و نداشتن تحرک از بسیاری از دانشآموزان ما کودکان چاقی ساخته است.
حال اگر برنامه غذایی این دسته از بچه‌ها توسط یک متخصص اصلاح شود و همچنین برنامه ورزشی، حداقل یک یا دو روز در هفته برایشان گذاشته شود، سلول‌های اضافی چربی در بدن آنها از بین خواهد رفت.
در حالی که این اتفاق هرگز در بزرگسالی نمی‌افتد و فقط سلول‌های چربی کوچک می‌شوند و هرگز از بین نمی‌روند.
دارو بی‌دارو
دکتر سیدحسین صمدانی‌فر، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نــیز می‌گوید: اصولا هیچ داروی لاغری برای کودکــان و بزرگسالان توصیه نمی‌شود.
تمام داروهایی که تبلیغ می‌شوند، ترکیبات آمفتامینی دارند و بسیار مضر هستند.
تنها بچه‌های چاقی که سطح قندشان بالا است یا دچار کمبود تیروئید هستند، باید از داروهای کنترل قند و داروی درمان تیروئید استفاده کنند.
رژیم غذایی کودکان هم باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که برای چندین سال قابل اجرا باشد.
کودکانی که ناخواسته چاق می‌شوند
دکتر صمدانی‌فر با تاکید بر این که نسبت دادن چاقی‌های شدید به کم‌کاری تیروئید اشتباه است، می‌افزاید: در کودکانی که والـدینشان مبـتلا بـه دیابت هستند، احتمال ابتلا به دیابت و به دنبال آن مقاومت به انسولین زیاد است.
چنین کودکانی معمولاً با افزایش وزن ناشی از دیابت روبه‌رو هستند. یکی از بیماری‌های دیگری که می‌تواند منجر به چاقی کودکان شود بیماری کوشینگ است که به دنبال پرکاری غدد فوق‌کلیوی اتفاق می‌افتد.
برخی از کودکان هم مبتلا به سندرم‌های ژنتیکی هستند که از بیماری‌هایی است که چندان شایع نیستند ولی منجر به چاقی بچه‌ها میشود.
دکتر ستار جعفری، متخصص گوارش هم با اشاره به این که در برخی از کودکان چاقی به علت کم بودن هورمون رشد اتفاق می‌افتد، می‌گوید: بیماری‌هایی که از هیپوتالاموس ایجاد می‌شوند نیز در چاقی کودکان نقش دارند. چون هورمون‌های ترشح شده از این غده تعدیل‌کننده وزن بدن هستند.
همچنین یافته‌ها نشان داده است بچه‌هایی که با وزن کم یا زیاد متولد می‌شوند، در سن بلوغ بیشتر با اضافه وزن روبه‌رو می‌شوند، اما به طور قطع احتمال چاق شدن فرزند مادران یا پدران چاق به دلایل ژنتیکی وجود ندارد. بلکه شیوه زندگی یعنی نوع تغذیه و میزان تحرک والدین چاق است که برای فرزندانشان الگو و منجر به چاق شدن آنها میشود.
توجه به ورزش
دکتر نوشادی متخصص طب ورزشی با اشاره به این که امروزه والدین علاقه‌مند هستند فرزندانشان را کلاس‌های مختلف درسی و هنری بگذارند، ولی آنها را در یک رشته ورزشی ثبت‌نام نکنند، می‌افزاید: به این ترتیب بچه‌ها تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند و دیگر رمقی برای ورزش کردن ندارند. این روند که ناشی از رایج شدن فـرهـنگ نـمره‌گرایی در میان والـدین است، بـه نـوعی سـلامت دانشآموزان را قربانی می‌کند.
نوشادی ادامه می‌دهد: حتی مربیان ورزش هم به دلیل فشاری که والدین به مسئولان مدارس می‌آورند، نمی‌توانند تمرینات ورزشی را برای بچه‌ها جدی بگیرند و مجبورند که نمرات غیرواقعی در این درس به دانشآموزان بدهند تا معدلشان پایین نیاید.
تنها راه چاره برای رهایی از این روند، گذاشتنن تورهای گردشگری در پارک‌ها در ساعات کلاس ورزش مدارس است.
به این ترتیب می‌توان دانشآموزان را با تشویق به انجام بازی و مسابقات رقابتی و اختصاص هدایا یا امتیازاتی برای برندگان مسابقات به فعالیت فیزیکی واداشت.
منبع: روزنامه اطلاعات